ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

232 Εγκλήματα σχετικά με την υπηρεσία θεση, αφού μιλάει για «γρανάζια», τα οποία για να «κινηθούν» χρειάζονται «γράσο». Εάν τώρα ο υπάλληλος δεν μιλούσε για «γράσο», αλλά έφερνε διάφορες δυσκολίες στην προώθηση της υπόθεσης, ώστε να αναγκάσει τον πολίτη να του προσφέρει χρήματα, από αυτή και μόνη την κωλυσιεργία του υπαλλήλου δεν μπορεί να συναχθεί συμπερασματι- κά απαίτησή του για καταβολή χρημάτων. Η απαίτηση των ωφελημάτων μπορεί, όπως μας λέει ο νόμος, να γίνει είτε άμεσα , απ’ ευθείας δηλ. από τον ίδιο τον υπάλληλο, είτε με τη μεσολάβηση τρίτου , οποίος δεν είναι απαραίτητο να είναι οικείος του υπαλλήλου, αρκεί βέβαια να αποδεικνύεται ότι ενεργεί για λογαριασμό του υπαλλήλου. Αυτό συμβαίνει, όταν ο τρίτος ενεργεί κατόπιν εντολής του υπαλλήλου, καθώς επίσης και όταν αυτενεργεί έχοντας όμως τη ρητή ή σιωπηρή έγκριση του υπαλλήλου, που αντιλήφθηκε την πρωτοβουλία του τρίτου (έτσι και Ν. Μπιτζιλέκης , Υπηρεσιακά εγκλήματα, σ. 189). Αθέμιτα είναι τα σχετικά ωφελήματα, όταν ο υπάλληλος δεν έχει δικαίωμα να τα απαι- τήσει, να τα λάβει ή να αποδεχθεί την λήψη τους ο υπάλληλος . Επομένως δεν συνιστούν αθέμιτα ωφελήματα τα στοιχεία, που αποτελούν αντικείμενο υποχρέωσης του πολίτη προς τον υπάλληλο, έστω κι αν αυτός εξαρτήσει την τέλεση ορισμένης υπηρεσιακής πράξης από την εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης (βλ. ΑιτιολΈκθΣχεδΠΚ 1933 , σ. 423 σημ. 2). Παράδειγμα : Ένας υπάλληλος του ΥΠΕΧΩΔΕ, που διορίσθηκε τεχνικός σύμβουλος από κάποιους ιδιώτες για να γνωμοδοτήσει, εάν το κτίριο της ΡΙΚΟΜΕΞ, το οποίο κατέρρευ- σε κατά τους σεισμούς του 1999, πληρούσε τους όρους της αντισεισμικής κατασκευής, έχει δικαίωμα να πάρει πρόσθετη αμοιβή για τη σύνταξη της σχετικής γνωμοδότησης, αφού απασχολήθηκε επί πλέον και προσέφερε υπηρεσίες πέρα από εκείνες που εμπίπτουν στις υπηρεσιακές του υποχρεώσεις. Ο υπάλληλος αυτός ζητώντας την αμοιβή του δεν διαπράττει το έγκλημα του άρ. 235 ΠΚ, έστω κι αν πει στους εντολείς του ότι δεν θα τους δώσει αντίγραφα του φακέλου, που υπάρχει στο Υπουργείο, εάν δεν τού καταβάλουν την οφειλόμενη αμοιβή. Τα ωφελήματα, που ζητεί ή λαμβάνει ή αποδέχεται την λήψη τους ο υπάλληλος, μπορεί, σύμφωνα με τη διατύπωση του νόμου, να είναι «οποιασδήποτε φύσης» . Επομένως μπορεί να είναι χρήματα, προσφορά σε είδος, παροχή υπηρεσιών προς τον υπάλληλο κ.λπ. Παραδείγματα : Ο υπάλληλος της Εφορίας ζητεί ορισμένο ποσό για να «κλείσει την υπό- θεση». Σε αυτή την περίπτωση τα ωφελήματά του είναι χρηματικά. Μπορεί όμως να ζητεί από κάποιον επιχειρηματία λ.χ. οικοδομικών υλικών να του δώσει δωρεάν τα τσιμέντα ή τα σίδερα για να χτίσει το σπίτι (ωφελήματα σε είδος) ή μπορεί να ζητεί από ένα οδο- ντογιατρό να του φτιάξει τσάμπα τα δόντια ή από κάποιον σημαίνοντα παράγοντα να του διορίσει το παιδί (ωφελήματα με τη μορφή υπηρεσιών). Δεν έχει σημασία η αξία των ωφελημάτων. Όμως εάν η αξία τους είναι μικρή, λ.χ. προ- σφορά γλυκισμάτων ή ποτών ή ενός αντικειμένου προσωπικής χρήσης ως ενθυμίου κ.λπ. στον υπάλληλο, θα πρέπει να ερευνάται, μήπως τα ωφελήματα αυτά δίνονται για λόγους κοινωνικής αβροφροσύνης, οπότε δεν στοιχειοθετείται το έγκλημα της δωρο- ληψίας κατά το άρ. 235 ΠΚ (βλ και Μ. Μαργαρίτη , ΠΚ, σ. 631 αριθμ. 7. Ν. Μπιτζιλέκη , 16 17 18 19 20 21