ΠΟΙΝΟΛΟΓΙΑ

5. Η μετατροπή της ποινής Λ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ 515 η χρηματική ποινή ή το πρόστιμο αρκούν για την αποτροπή του δράστη, από την τέλε- ση άλλης αξιόποινης πράξεως. Εξάλλου με ειδικές διατάξεις (του Ποινικού Κώδικα ή Ει- δικών Ποινικών Νόμων) απαγορευόταν η μετατροπή για τις ποινές που επιβάλλονταν σε ορισμένα αδικήματα 637 . Με το Ν 1419/1984 το άρθρο 82 ΠΚ τροποποιήθηκε και αυξήθη- κε το ανώτατο όριο μετατρεψιμότητας της περιοριστικής της ελευθερίας ποινής από τους 12 στους 18 μήνες 638 . Το άρθρο 82 ΠΚ υπέστη και νέα τροποποίηση με το άρθρο 2 του Ν 1941/1991 και το ανώ- τατο όριο μετατρεψιμότητας της περιοριστικής της ελευθερίας ποινής έγινε 2 χρόνια 639 . Κα- 637. Στο χρόνο που δημοσιεύτηκε ο Ν 1419/1984, που ρύθμισε διαφορετικά τα σχετικά ζητήματα, απα- γορευόταν, ενδεικτικά, η μετατροπή: στις περιπτώσεις των άρθρων 88, 93, 348, 350, 351 και 353 του προϊσχύσαντα ΠΚ καθώς και σε πολλές περιπτώσεις ειδικών ποινικών νόμων (: ΝΔ 743/1970, Ν 5351/1932, ΑΝ 375/1936, Ν 1165/1918, ΝΔ 4000/1959, ΑΝ 263/1968, ΝΔ 105/1969, ΣΠΚ). - Για τις περιπτώσεις τούτες, αλλά και άλλες ανάλογες μ’ αυτές, σωστά ο Μανωλεδάκης (ό.π., σελ. 449) τόνι- ζε ότι η μετατροπή αντί να παίζει το θετικό ρόλο της στα χέρια του δικαστή όπου αποκλειστικά λει- τουργικά ανήκει, γινόταν αρνητικά (ως μη-μετατροπή) όπλο στα χέρια του νομοθέτη στις περιπτώσεις που γενικά και αφηρημένα επιδιωκόταν η αυστηρή αντιμετώπιση της προσβολής ορισμένου εννό- μου αγαθού ή της εγκληματικότητας σε ορισμένη έκφρασή της. Στην κακή αυτή τακτική οφειλόταν και η εξαιρετικά συχνή τροποποίηση του άρθρου 82 ΠΚ. 638. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Ν 1419/1984: «υπάρχουν περιπτώσεις που η επιβληθείσα ποινή υπερβαίνει τους 12 μήνες και γι’ αυτό ο υπαίτιος την εκτίει στη φυλακή, ενώ η όλη εικόνα της προσωπικότητάς του δεν δικαιολογεί την αυστηρή αυτή μεταχείριση. Κλασσικό παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις εγκληματιών από περίσταση ή ατόμων που διέπραξαν αξιόποινες πράξεις από αμέλεια. Είναι μάλιστα συνηθισμένο φαινόμενο τα δικαστήρια να προσπαθούν, όταν δικάζουν τέτοιες κατη- γορίες δραστών, να συντέμνουν την επιβαλλόμενη ποινή, ώστε να γίνει μετατρέψιμη». Ενόψει των σκέψεων αυτών αυξήθηκε το ανώτατο όριο μετατροπής της ποινής στους 18 μήνες, για να δοθεί στα δικαστήρια η ευχέρεια μετατροπής και σε αδικήματα για τα οποία η επιβλητέα ποινή υπερβαίνει το έτος, όταν υπάρχουν λόγοι ειδικής προλήψεως που να επιτάσσουν τη μετατροπή. 639. Η αλλαγή του ορίου μετατρεψιμότητας με το Ν 1941/1991 δημιούργησε και το πρόβλημα της τύχης των ποινών που είχαν ήδη επιβληθεί και δεν είχαν μετατραπεί. Τούτο λύθηκε με τις μεταβατικές δι- ατάξεις των άρθρων 29 παρ. 1 και 36 του Ν 1941/1991. Η πρώτη όριζε ότι «οι μέχρι της ενάρξεως της ισχύος αυτού του νόμου καταδικασθέντες σε ποινή φυλακίσεως, που είναι μεγαλύτερη των 18 μηνών αλλά κατώτερη των δύο (2) ετών, μπορούν να υποβάλουν αίτηση προκειμένου το δικαστή- ριο που εξέδωσε την καταδικαστική απόφαση να αποφανθεί για τη μετατροπή ή μη της ποινής σε χρηματική, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 82 ΠΚ». Η δεύτερη προέβλεπε ότι «η μέχρι της ενάρξεως της ισχύος αυτού του νόμου καταδικασθέντες ερήμην σε ποινή φυλακίσεως, που εί- ναι κατώτερη των δύο (2) ετών και δεν έχει μετατραπεί σε χρηματική, μπορούν να υποβάλουν αίτη- ση προκειμένου το δικαστήριο που εξέδωσε την καταδικαστική απόφαση να αποφανθεί για τη μετα- τροπή ή μη της ποινής αυτής σε χρηματική, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 82 ΠΚ». - Και οι δύο παραπάνω μεταβατικές διατάξεις φαινόταν γραμματικά να αποκλείουν τη δυνατότητα μετα- τροπής των ποινών που ήταν ακριβώς δύο χρόνια . Τούτο οφειλόταν στο ότι και το άρθρο 82 παρ. 2 ΠΚ, στην αρχική του μορφή και πριν ψηφιστεί από τη Βουλή, περιόριζε τη μετατρεψιμότητα σε ποι- νές κατώτερες των δύο ετών. Το άρθρο 82 παρ. 2 ΠΚ, όμως, τελικά συμπεριέλαβε στη μετατροπή και ποινές δύο ετών ακριβώς· συνακόλουθα θα έπρεπε να γίνει ερμηνευτικά δεκτό ότι κατά την αλη- θή βούληση του νομοθέτη και ποινές δύο ετών μπορούν να μετατραπούν στα πλαίσια εφαρμογής των άρθρων 29 παρ. 1 και 36 του Ν 1941/1991. Η ερμηνευτική αυτή προσέγγιση αποτυπώθηκε και νομοθετικά, αφού το άρθρο 19 παρ. 2 του Ν 1968/1991 όρισε ότι «όπου στα άρθρα 3 και 29 του Ν 1941/1991 αναγράφεται η φράση «κατώτερη των δύο (2) ετών» αυτή αντικαθίσταται με τη φράση «που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη»». - Για τα προβλήματα που δημιούργησαν οι παραπάνω μεταβατι-