ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

11 χής από τις παροχές των λοιπών επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα είναι το στοιχείο του κινδύνου των συμβαλλομένων τους που μετατίθεται στην ασφαλι- στική επιχείρηση . Όμως στις ασφαλίσεις προσώπων μπορεί να υπάρχει εν μέρει ή εν όλω και επενδυτική δραστηριότητα , ενώ στις περιπτώσεις όπου υπάρχει κίνδυ- νος και πάλι η ΑσφΕ πρέπει να επενδύει κεφάλαια των πελατών της (ασφάλιστρα), όπως κάνουν και τα δύο άλλα είδη των επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο ρόλος της νομικής θεωρίας και πράξης στην ιδιωτική ασφάλιση είναι ιδιαίτερα σημαντικός και πάντως σημαντικότερος απ’ ό,τι συμβαίνει στις συνήθεις οικονομικές δραστηριότητες, πράγμα που υπογραμμίζει και τη σημασία του ειδικού δικαίου της ιδιωτικής ασφάλισης. Η παροχή του ασφαλιστή, δηλ. η κάλυψη των πελατών του κατά κινδύνων, αλλά και η επενδυτική υπηρεσία που παρέχει πολλές φορές (μικτή ή αμιγής), βασίζεται σε μία υπόσχεση. Και ναι μεν κάθε παροχή υπηρεσιών βασίζεται σε σύμβαση, όμως στην ασφάλιση οι συμβατικοί όροι και μόνο διαμορφώνουν και την υπηρεσία και αποτελούν κρίσιμο συστατικό στοιχείο του περιεχομένου της. Οι «όροι και οι προϋποθέσεις» που δημιουργούν τα λεγόμενα ασφαλιστικά προϊόντα, δηλ. τα προκατασκευασμένα/ ημιπροκατασκευασμένα είδη καλύψεων που διανέμο- νται και που είναι εκατοντάδες και μερικά ιδιαίτερα πολύπλοκα, διαμορφώνονται και διαφοροποιούνται μεταξύ τους από τους συμβατικούς όρους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι «ο μηχανισμός του ασφαλιστικού προϊόντος» είναι οι συμβατικοί όροι και τα διάφορα μορφώματα καλύψεων. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται διεθνώς η ασφάλι- ση ως « νομικό προϊόν » (legal product). Αλλά και η λειτουργία της ασφαλιστικής επι- χείρησης και η κρατική εποπτεία είναι ένα πλέγμα κανόνων δικαίου. Το κύριο «προϊόν» του ασφαλιστή είναι μία υπόσχεση, η οποία, για το λόγο ότι είναι υπόσχε- ση, θωρακίζεται με νομικούς κανόνες που εξασφαλίζουν την δυνατότητα του ασφα- λιστή, πάντοτε και ανά πάσα στιγμή να μπορεί να καταβάλλει την παροχή που υπο- σχέθηκε, αν επέλθει η ασφαλιστική περίπτωση. 1.4. Κοινωνική και ιδιωτική ασφάλιση Η κοινωνική ασφάλιση αποτελεί και αυτή, όπως η ιδιωτική, μετάθεση του κινδύ- νου που απειλεί πρόσωπα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Σε αντίθεση όμως με την ιδιωτική, ασφαλισμένα είναι μόνο φυσικά πρόσωπα, ενώ η μετάθεση του κινδύνου γίνεται με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στην ιδιωτική ασφάλιση. Επίσης έχει και η ασφάλιση αυτή σε μερικές περιπτώσεις ομοιότητες με την επενδυτική δραστηριότητα της ιδιωτικής. Η κατά κυριολεξία κοινωνική ασφάλιση παρέχεται κατά κανόνα από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (κυρίως από τον ΕΦΚΑ), η δε ασφαλιστική σχέ- ση γεννάται αυτόματα «εκ του νόμου», με την έννοια ότι γεννάται υπέρ των προσώ- πων εκείνων που συνδέονται με τον εργοδότη με σχέση εργασίας ή ασκούν ένα επάγ- γελμα. Δηλ. δεν απαιτείται να συναφθεί ασφαλιστική σύμβαση. Είναι εκδήλωση της κοινωνικής αποστολής του Κράτους και βασίζεται στο λεγόμενο « διανεμητικό σύ- στημα » και στην αρχή της « αλληλεγγύης », αντίθετα απ’ ό,τι η ιδιωτική που βασίζε- ται στο λεγόμενο « κεφαλαιοποιητικό σύστημα ». Συνεπώς, δεν απαιτείται στην κοι- 9 10 Ασφάλιση και ιδιωτικό ασφαλιστικό δίκαιο