ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [1] 1. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ Ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε κάθε ευνομούμενη πολιτεία αποτελεί το δικαίωμα στην δικαστική προστασία. Το δικαίωμα αυτό εξειδικεύεται αφενός στο δικαίωμα προσφυγής στα δικαστήρια και αφετέρου στο δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας από αυτά. Στο Σύνταγμα της Ελλάδος, το δικαίωμα παροχής δικαστικής προστασίας κατοχυρώ- νεται στο άρθρο 20, το οποίο ορίζει ότι: «Καθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ’ αυτά τις απόψεις του για τα δικαι- ώματα και τα συμφέροντα του, όπως νόμος ορίζει» . Σύμφωνα δε με το άρθρο 87 παρ. 1 του Συντάγματος: «Η δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια συγκροτούμενα από τακτικούς δικαστές, που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία» . Με τη διάταξη αυτή, ορίζεται ότι η δικαιοσύνη απονέμεται από πολιτειακά όργανα - τους δικαστικούς λειτουργούς - που συνδέονται με την πολιτεία με σχέση δημοσίου δικαίου και απολαμ- βάνουν συνταγματικά κατοχυρωμένων προσωπικών εγγυήσεων. Σύμφωνα με το άρθρο 87 παρ. 2 του Συντάγματος: «Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και στους νόμους (…)» . Απόρροια της απόλυτης δέσμευσης του τακτικού δικαστή από τους νόμους, είναι η έλλειψη οποιασδή- ποτε ευχέρειας απόκλισης από την διαδικασία που προβλέπει ο νόμος για την εκδίκαση της εκάστοτε διαφοράς. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της κρατικής δικαιοσύνης, η επίλυση διαφορών χαρακτηρίζεται συχνά από μία αυστηρή, τυπική και άκαμπτη διαδικασία, η οποία επιβάλλεται μεν από την μαζικότητα της πολιτικής δίκης, αλλά δεν ανταποκρίνεται πολλές φορές στα συμφέροντα των διαδίκων 1 . Περαιτέρω, η γενικευμένη δυνατότητα προσβολής των αποφάσεων με ένδικα μέσα και οι συνήθεις αναβολές της εκδίκασης των υποθέσεων σε μεταγενέστερες δικάσιμους επιβραδύνει την διαδικασία ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων, καθιστώντας συχνά την κρατική απονομή δικαιοσύνης ιδιαιτέρως χρονοβόρα, αλλά και δαπανηρή. Η συσσώρευση υποθέσεων στα δικαστήρια οδηγεί σε ασφυξία το κρατικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης και η μακρά διάρκεια της δίκης οδηγεί ορισμένες φορές εν τοις πράγμασι σε αρνησιδικία. 2. Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Οι δυσλειτουργίες που χαρακτηρίζουν την κρατική απονομή δικαιοσύνης έχει οδηγή- σει στην αναζήτηση και επεξεργασία εναλλακτικών συστημάτων επίλυσης διαφορών, τα οποία ξεφεύγουν από το παραδοσιακό πλαίσιο της κρατικής δικαιοσύνης. Το κίνητρο των μερών για εξώδικη λύση των διαφορών τους είναι συχνά, από οικονομική και χρονική άποψη, ιδιαίτερα υψηλό. 1. Κ. Καλαβρός , Θεμελιώδη Ζητήματα του Δικαίου της Διαιτησίας, σελ. 141.