ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ EΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

§ 1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις Ι. Θέση του προβλήματος και αντικείμενο της μελέτης Ο Γεώργιος Μητσόπουλος με την κλασική (όσο και αναλλοίωτη ως προς τη σημασία της στον χρόνο) διδακτορική του διατριβή περί της « αναγνωριστική[ς] αγωγή[ς] κατά το ελληνικόν δικονομικόν δίκαιον » 1 έθεσε τις βάσεις της αναγνωριστικής αγωγής στο ελληνικό δίκαιο τόσο εξ επόψεως θεωρίας του δικαίου όσο και εξ επόψεως δικονομι- κού δόγματος. Από τότε έχουν παρέλθει ήδη περισσότερα από εβδομήντα έτη. Στο μεταξύ η γενική αναγνωριστική αγωγή γνώρισε και στην Ελλάδα ρητή ρύθμιση, πρώ- τα στο άρθρο 127 ΕισΝΑΚ και στη συνέχεια στο ισχύον άρθρο 70 ΚΠολΔ, και έχει τύ- χει πυκνής – ίσως πιο πυκνής από οποιαδήποτε άλλη μορφή αγωγής – νομολογιακής εφαρμογής. Οι λύσεις που υιοθετούνται από τη σύγχρονη θεωρία και νομολογία δί- νουν εκ πρώτης όψεως την αίσθηση της ομοιομορφίας και της ενότητας. Εγγύτερη παρατήρηση όμως αποκαλύπτει ότι η πρώτη αυτή αίσθηση απατά. Θεωρία και νομο- λογία, αν και καταλήγουν στα ίδια εν πολλοίς πρακτικά αποτελέσματα, υιοθετούν εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις σε σχέση με τη φύση της αναγνωριστικής αγωγής. Συγχρόνως και κάθε μία από τις προσεγγίσεις αυτές παρουσιάζει σημεία που εγεί- ρουν προβληματισμό. Στην ελληνική βιβλιογραφία η αναγνωριστική αγωγή περιγράφεται ως «δικονομικός απλώς θεσμός, που δεν κατευθύνεται στην πραγμάτωση δικαιώματος ουσιαστικού δικαίου». 2 Η ίδια αντίληψη είναι κυρίαρχη και στη γερμανική θεωρία. 3 Υπό το πρί- σμα αυτό η αναγνωριστική αγωγή εμφανίζεται να διαφέρει ουσιωδώς από την κατα- ψηφιστική και τη διαπλαστική αγωγή. Αυτές, κατά την κυρίαρχη σήμερα θεώρηση, αφορούν δικαιώματα του ουσιαστικού δικαίου, αξιώσεις και διαπλαστικά δικαιώματα αντιστοίχως. Ασκούνται κατ’αρχήν από τον –κατά τους ισχυρισμούς του– φορέα του ασκούμενου δικαιώματος και στρέφονται κατά του παθητικού του υποκειμένου ή (επί διαπλαστικών δικαιωμάτων) του προσώπου που κατά το ουσιαστικό δίκαιο οφείλει να ανεχτεί τη ζητούμενη διάπλαση. Η εικόνα είναι στο πεδίο της αναγνωριστικής αγω- γής διαφορετική. Δεν φαίνεται να αναζητείται κάποιο ουσιαστικό δικαίωμα, την προ- 1. Μητσόπουλος , Η αναγνωριστική αγωγή κατά το ελληνικόν δικονομικόν δίκαιον, 1947. 2. Έτσι χαρακτηριστικά Νίκας , ΠολΔ 1 2 , § 37 αριθ. 1. 3. Αντί πολλών MünchKommZPO/ Becker-Eberhard , § 256 αριθ. 1· Stein/Jonas/ Roth , § 256 αριθ. 2· Wieczorek/Schütze/ Assmann , § 256 αριθ. 2. 1