ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ EΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ελέγχεται με τον εκ του άρθρου 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ λόγο αναίρεσης. 7 Όταν απουσι- άζει το έννομο συμφέρον ή όταν η αιτούμενη αναγνώριση δεν αφορά έννομη σχέ- ση, η αναγνωριστική αγωγή απορρίπτεται ως μη νόμιμη 8 ή ως νόμω αβάσιμη 9 και όχι ως απαράδεκτη, όπως θα ήταν μάλλον αναμενόμενο. Συγχρόνως όμως, παρά την ακραιφνώς ουσιαστική θεώρηση του άρθρου 70 ΚΠολΔ, η νομολογία δέχεται παγί- ως ότι οι διάδικοι της δίκης επί της αναγνωριστικής αγωγής δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτουν προς τα υποκείμενα της έννομης σχέσης της οποίας ζητείται η αναγνώ- ριση. Καταλήγει έτσι στο παράδοξο να δίνει στην αναγνωριστική αγωγή ουσιαστι- κού δικαίου αποχρώσεις, συγχρόνως όμως να την αποκόπτει πλήρως από την ουσια- στική έννομη σχέση, που αποτελεί το αντικείμενό της. Δέχεται την ίδια θέση περί της αναγνωριστικής αγωγής για ξένη έννομη σχέση, που υιοθετεί και η θεωρία, εκκινώ- ντας όμως από την ακριβώς αντίθετη αφετηρία σε σχέση με τη φύση της αναγνωρι- στικής αγωγής. Την παρατηρούμενη δυσκολία ως προς τη δογματική σύλληψη της αναγνωριστικής αγωγής θα ήταν ίσως κανείς ευκολότερα διατεθειμένος να την ανεχτεί, με ορισμένες ίσως διορθώσεις ως προς τα πρακτικά αποτελέσματα, αν δεν επρόκειτο για ένα είδος αγωγής με τόσο καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση της σύγχρονης δικονομι- κής αντίληψης. Η προσπάθεια για την ένταξη της αναγνωριστικής αγωγής στο καθ’ όλου σύστημα της έννομης προστασίας αποτέλεσε κατά τα τέλη του 19 ου και στις αρ- χές του 20 ού αιώνα έναν από τους καθοριστικότερους παράγοντες για την αυτονό- μηση της επιστήμης του δικονομικού δικαίου και τον καθορισμό της σχέσης του δι- κονομικού δικαίου, ως αυτοτελούς πια κλάδου δικαίου, προς το ουσιαστικό δίκαιο. Το γεγονός ότι εδώ και πάνω από έναν αιώνα μπορεί να γίνεται λόγος για «δικονομι- κά ένδικα βοηθήματα» οφείλεται πρωτίστως στην αναγνωριστική αγωγή. Και όμως: η αναγνωριστική αγωγή μοιάζει ακόμη σήμερα εξίσου παράταιρη στο σύστημα της έννομης προστασίας. Προκαλεί τους ίδιους εκείνους προβληματισμούς που είχαν οδηγήσει τον Adolf Wach 10 στη διατύπωση της θεωρίας περί της αξίωσης για παρο- χή έννομης προστασίας (Rechtsschutzanspruch) αλλά από την ακριβώς αντίστροφη οπτική. Την εποχή που διατύπωνε οWach την κομβική μεταθεωρία του περί της αξίω- σης προς παροχή έννομης προστασίας η αναγνωριστική αγωγή δεν προσαρμοζόταν στην αντίληψη ότι με την αγωγή ασκείται οπωσδήποτε κάποια αξίωση του ουσιαστι- κού δικαίου. Έτσι η αντίληψη αυτή αντικαταστάθηκε και έδωσε τη θέση της στη θε- ωρία περί του δημοσίου δικαίου δικαιώματος προς αγωγή, προκειμένου να καταστεί 7. Βλ. όμως ΑΠ 1070/2006 και ΑΠ 640/2003 (ανωτ. σημ. 4), που εφαρμόζουν τον εκ του άρθρ. 559 αριθ. 14 λόγο αναίρεσης· βλ. έτσι και σε σχέση με το άρθρ. 68 ΚΠολΔ ΑΠ 1177/2015,ΤΝΠΝόμος· ΑΠ 1617/2011, ΝοΒ 2012.890, σημ. Μαργαρίτη · ΑΠ 1230/2003, ΧρΙΔ 2004.626. 8. ΑΠ 656/2014, ΤΝΠ Νόμος· ΑΠ 224/2007, ΧρΙΔ 2007.623, σημ. Γεράκη . 9. ΠΠρΘεσ 18191/2014, ΕλλΔνη 2015.554, παρατ. Σταυρακίδη , Γεωργίου , Στασινόπουλου . 10. Βλ. ιδίως Wach , Feststellungsanspruch, 1889. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 3