ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ EΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

δυνατή η περιγραφή του νέου ακόμη τότε, ως προς τη νομοθετική του καθιέρωση, εί- δους αγωγής. Σήμερα, όπως αναφέρθηκε, στο πεδίο της καταψηφιστικής και της δι- απλαστικής αγωγής η σύνδεση με το ουσιαστικό δίκαιο είναι εξασφαλισμένη. Τα δύο αυτά είδη αγωγών ανταποκρίνονται στη σύγχρονη αντίληψη περί της υπηρετικής λει- τουργίας του δικονομικού έναντι του ουσιαστικού δικαίου 11 και απηχούν την κρατού- σα θέση για τον σκοπό της δίκης ως μέσου για την προστασία δικαιωμάτων του ουσι- αστικού δικαίου. Η αναγνωριστική αγωγή, αντίθετα, διατηρεί ακόμα αναλλοίωτο τον δικονομικό χαρακτήρα που της είχε προσδώσει ο Wach . Το δικονομικό δίκαιο συνεχί- ζει να έχει τον πρωτεύοντα ρόλο και η σύνδεση με το ουσιαστικό δίκαιο δεν έχει εδώ ακόμη αποκατασταθεί. Με αφετηρία τέτοιες σκέψεις η κρατούσα και στη γερμανική βιβλιογραφία δικονομι- κή θεώρηση της αναγνωριστικής αγωγής έχει αποτελέσει τα τελευταία χρόνια αντι- κείμενο σοβαρής κριτικής τόσο συνολικά όσο και ως προς ειδικότερες πτυχές της, όπως ιδίως η ιδέα της αναγνωριστικής αγωγής για ξένη έννομη σχέση. 12 Το ζήτημα βρίσκεται σε φάση ανακίνησης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για το «αιώνιο» πρό- βλημα του προσδιορισμού της σχέσης μεταξύ δικονομικού και ουσιαστικού δικαίου, το οποίο από την εποχή του Wach δεν έχει σταματήσει να απασχολεί, ιδίως όμως τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος. 13 Είναι ορατή μία προσπάθεια αποκατάστασης της σύνδεσης του δικονομικού με το ουσιαστικό δίκαιο, η οποία όμως στο πεδίο της αναγνωριστικής αγωγής μένει ακό- μη ανολοκλήρωτη. Στην προσπάθεια αυτή της επαναπροσέγγισης του δικονομικού προς το ουσιαστικό δίκαιο φιλοδοξεί η ανά χείρας εργασία να συμβάλει. Στις γραμμές που ακολουθούν θα επιχειρηθεί να επανεκτιμηθεί η θέση της αναγνωριστικής αγωγής στο σύστημα της ατομικής έννομης προστασίας, της προστασίας δηλαδή ατομικών δικαιωμάτων και εννόμων συμφερόντων, όπως αυτόφαίνεται να διαμορφώνεται κατά τη σύγχρονη αντίληψη. Η συλλογική προστασία παραμένει, αντίθετα, εκτός του πεδίου της έρευ- νας. Εμφανίζει σε σχέση προς το παραδεδομένο σύστημα του ΚΠολΔ, στο επίκεντρο 11. Βλ. ενδεικτικά Diederichsen , ZZP 1963.400· Grunsky , Grundlagen, § 1 II· Zeuner , FS Dölle, σ. 295· Jacobs , Gegenstand, σ. 188· Νίκας , ΠολΔ 1 2 , § 1 αριθ. 11. 12. Βλ. ιδίως την πιο πρόσφατη διεξοδική υφηγετική διατριβή του Jacobs , Der Gegenstand des Fest- stellungsverfahrens, 2005· θεμελιωτικά Trzaskalik , Die Rechtsschutzzone der Feststellungsklage im Zivil- und Verwaltungsprozeß, 1978· Michaelis , FS Larenz zum 80. Geburtstag, σ. 443επ. Κομβι- κό προς την κατεύθυνση της απόκρουσης γενικώς της ιδέας περί ύπαρξης «αμιγώς δικονομικών» ενδίκων βοηθημάτων το έργο του Picker (βλ. ενδεικτικά την υφηγετική του διατριβή με τίτλο: Die Drittwiderspruchsklage in ihrer geschichtlichen Entwicklung als Beispiel für das Zusammenwir- ken von materiellem Recht und Prozeßrecht, 1981). 13. Βλ. έτσι Thomale , JZ 2018.1126· περαιτέρω ενδεικτικά Κουσούλη , Κύρια παρέμβαση, σ. 66-68· Απ. Γεωργιάδη , ΧρΙΔ 2009.11 σημ. 94· βλ. σχετικά και τις κλασικές μελέτες των Henckel , Prozeßrecht und materielles Recht, 1970· Picker , ibid. · Zöllner , AcP 1990.471. 4 Εισαγωγικές παρατηρήσεις