ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ EΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

§ 2 Η λειτουργία της αναγνωριστικής αγωγής I. Η πρακτική αναγκαιότητα ως κινητήρια δύναμη για τη νομοθετική καθιέρωση της γενικής αναγνωριστικής αγωγής Την εποχή που η αναγνωριστική αγωγή καθιερωνόταν για πρώτη φορά ως γενικό έν- δικο βοήθημα στην § 231 της γερμανικής CPO του 1878 διάχυτη ήταν η πεποίθηση περί της πρακτικής αναγκαιότητας για ένδικα βοηθήματα με αναγνωριστικό περιεχό- μενο, ένδικα βοηθήματα δηλαδή με τα οποία ο αιτούμενος τη δικαστική προστασία ζητούσε όχι την ικανοποίηση κάποιας αξίωσής του, αλλά απλώς την άρση της βλα- πτικής για τα συμφέροντά του αβεβαιότητας ως προς την υφιστάμενη νομική κατά- σταση. Ένδικα βοηθήματα με τέτοια λειτουργία εντόπιζαν οι συγγραφείς της εποχής εν σπέρ- ματι ήδη στο ρωμαϊκό δίκαιο ή διάσπαρτα στο ιταλικό και γερμανικό δίκαιο του με- σαίωνα. Είχαν όμως αποσπασματικό χαρακτήρα, ο οποίος δυσχέραινε τη διεύρυνσή τους και τη θεμελίωση επ’ αυτών γενικής αναγνωριστικής αγωγής που να καλύπτει κάθε είδους έννομη σχέση. 19 Ωστόσο, και παρά τη μάλλον αρνητική –τουλάχιστον αρχικά– στάση της γερμανικής θεωρίας, η γερμανική νομολογία, διαβλέποντας ακρι- βώς την πρακτική αναγκαιότητα, 20 που διακρινόταν, αν και όχι σαφώς, στην πληθώ- ρα των παραδεδομένων «αναγνωριστικών» ενδίκων βοηθημάτων, είχε σταδιακά δι- ευρύνει το πεδίο εφαρμογής τους. 21 Παρόμοια ήταν η εικόνα και στο ελληνικό δίκαιο μέχρι την εισαγωγή της αναγνωρι- στικής αγωγής ως γενικού ενδίκου βοηθήματος με το άρθρο 127 ΕισΝΑΚ και στη συ- νέχεια με το ισχύον άρθρο 70 ΚΠολΔ. Ο Γεώργιος Μητσόπουλος αφιέρωνε το μεγαλύ- τερο μέρος της διατριβής του στο «πρόβλημα της θεμελιώσεως της αναγνωριστικής αγωγής εν τη παρ’ ημίν θεωρία και νομολογία» 22 , με δεδηλωμένη αφετηρία του «την 19. Βλ. σχετικά Μητσόπουλο , Αναγνωριστική αγωγή, σ. 87-88 σημ. 4, ό.π.π. 20. Χαρακτηριστική η OAG München, SeuffA 27 (1872) Nr. 2: «[…] ότι ανακύπτουν πολύ συχνά πε- ριπτώσεις, στις οποίες και τα δύο μέρη της διαφοράς φαίνεται να έχουν έντονο συμφέρον, οι έν- νομες σχέσεις τους που έχουν καταστεί αμφισβητούμενες να ρυθμιστούν και να αναγνωριστούν ήδη πρόωρα». 21. Βλ. παραδείγματα από τη γερμανική νομολογία σε Kadel , Geschichte, σ. 38επ. 22. Έτσι ο τίτλος της § 4 ( Μητσόπουλος , Αναγνωριστική αγωγή, σ. 86επ.), ενώ στην § 5 ( ibid. , σ. 94επ.) διατυπώνει τη δική του γνώμη σχετικά με το τόσο σπουδαίο όσο και δυσχερές ζήτημα της θεμελί- ωσης γενικής αναγνωριστικής αγωγής στο ισχύον τότε δίκαιο. 9