Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

XI Προλογικό σημείωμα Οι πρόσφατες διεθνείς ανθρωπιστικές κρίσεις και καταστροφές, είτε αφορούν στην πανδημία (SARS-CoV-2) είτε σε εκτοπισμούς πληθυσμών λόγω κλιματικής αλλαγής και φυσικών καταστροφών, αναδεικνύουν την σημασία της ορθής διαχείρισης όλων των ανθρωπιστικών πτυχών των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, αλλά και της ύπαρξης ενός πλαισίου διεθνών κανόνων για την παροχή βοηθείας. Σε πολύ πρόσφατη δημοσίευσή της, η Αμερικανική Ένωση Διεθνούς Δικαίου συνδέοντας την τρέχουσα πανδημική κρίση τoυ SARS-CoV-2 με το κανονιστικό πλαίσιο για την αντιμε- τώπιση παγκόσμιων καταστροφών αναφέρει ότι, οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί και οι ΜΚΟ καταβάλλουν προσπάθειες για την πρόληψη της εξάπλωσης του SARS-CoV-2 και τη θεραπεία ασθενών επισημαίνοντας, ότι τα άρθρα της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών για την Προστασία ατόμων σε περιπτώσεις καταστροφών παρέ- χουν ένα χρήσιμο πλαίσιο για την παγκόσμια ανταπόκριση 1 . Η παρούσα έρευνα αφικνείται από τις καταβολές του καθεστώτος του Διεθνούς Δικαίου Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΔΔΑΚ) και την Υπόθεση Νικαράγουα και αναλύει τόσο την κανονιστική του ισχύ όσο και την πρακτική εφαρμογή του. Σε αυτούς τους δύο άξονες αναπτύσσονται δύο παράλληλες προβληματικές. Το πρώτο μέρος να αναπτύσσεται γύρω από το δικαίωμα παρέμβασης στις περιπτώσεις φυσικών καταστροφών σε σχέση και με το δικαίωμα εθνικής κυριαρχίας του πληγέντος κράτους, ενώ το δεύτερο μέρος της έρευνας αναλύει το πλαίσιο πρακτικής εφαρμογής των κανόνων του ΔΔΑΚ, σχολιάζοντας ειδικότερα τα τέσσερα (4) βασικά πεδία εφαρμογής: (i) ratione materiae , (ii) ratione personae , (iii) ratione temporis και (iv) ratione loci . Παράλληλα διερευνώνται ενδεχόμενες παραβιάσεις του ΔΔΑΚ και η πιθανότητα νομικής θεμελίωση μίας «υποχρέωσης συνεργασίας», με αναφορά σε νομολογία του ΕΔΔΑ. 1. Τα εν λόγω άρθρα ρυθμίζουν τη σχέση μεταξύ κρατών και αρωγών ανθρωπιστικών δρώντων και δίνουν έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων που πλήττονται από καταστροφές. Εφαρμόζοντας τα άρθρα στην τρέχουσα κρίση SARS-CoV-2, εντοπίζονται βασικές ελλείψεις στο περιεχόμενό τους, με κύρια την προφανή έλλειψη υποχρεωτικών κανόνων που θα διασφαλίσουν την έγκαιρη και πλήρη ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας αναφορικά με κινδύνους για την υγείαOZTURK Alp, «Covid-19: Just Disastrous or the Disaster Itself? Applying the ILC Articles on the Protection of Persons in the Event of Disasters to the Covid-19 Outbreak», 6 ASIL, April 2020, Vol. 24.