Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

1 Σύνοψη Αντικείμενο της παρούσας έρευνας αποτελεί αφενός ο προσδιορισμός και οι καταβολές του καθεστώτος του Διεθνούς Δικαίου Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΔΔΑΚ) και αφε- τέρου η ισχύς και εφαρμογή του. Σε αυτούς τους δύο άξονες εμβαθύνει η έρευνα, ανα- πτύσσοντας δύο παράλληλες προβληματικές. Συστατικά μέρη του ΔΔΑΚ αναγνωρίζονται τόσο η παροχή βοηθείας η οποία αποτελεί και εφαλτήριο του ΔΔΑΚ και αναπτύσσεται στο πρώτο μέρος της διατριβής, όσο και η έννοια της «καταστροφής», δηλαδή, σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται το ΔΔΑΚ, η οποία ερευνάται στο δεύτερο μέρος. Διευκρινίζεται ότι, η παρούσα μελέτη εξετάζει αποκλειστικά τις περιπτώσεις των φυσικών καταστροφών, όχι των ανθρωπογενών ή των πυρηνικών και υιοθετεί ως ορισμό εργασίας για την έννοια της «καταστροφής» τον ορισμό που εμπεριέχει το άρθρο 3 του «Σχεδίου Άρθρων για την Προστασία Ατόμων σε Περιπτώσεις Καταστροφών» της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου των ΗΕ (ΕΔΔ). Ως raison d’être του Διεθνούς Δικαίου Αντιμετώπισης Καταστροφών αναφέρονται τρεις βασικοί λόγοι: οι ιστορικές καταβολές του, η υπόθεση Νικαράγουα και η συμβολή της, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση της έννοιας της ανθρωπιστικής βοήθειας και τρίτον η ανάγκη ύπαρξης ενός νομικού πλαισίου για την αντιμετώπιση περιπτώσεων καταστρο- φών σε διεθνές επίπεδο. Συγκεκριμένα, το ΔΔΑΚ έχει ιστορικές καταβολές ήδη από τον 18ο και 19ο αιώνα με κύριους εκπροσώπους τον Emmerich De Vattel και τον Grotius, μέχρι και σύγχρονους, όπως o Bernard Kouchner και ο Mario Bettati, κύριοι εκφραστές της ύπαρξης ενός droit d’ingérence , δηλαδή ενός «δικαιώματος παρέμβασης» για την παροχή βοήθειας. 1 Σε επίπεδο συμβατικού δικαίου έγιναν απόπειρες, για την υιοθέτη- ση διεθνών συμβάσεων κυρίως από το Διεθνές Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού και τα Ηνωμένα Έθνη. Επιπλέον, η υπόθεση Νικαράγουα αναγνωρίζεται ως ο πυρήνας για την εξέλιξη του Διεθνούς Δικαίου Αντιμετώπισης Καταστροφών, καθώς στην παράγραφο 243 της απόφασης του 1986 το Διεθνές Δικαστήριο των Η.Ε. έδωσε ορισμό για το τι συνιστά παροχή βοηθείας και ανέλυσε και τις βασικές αρχές που διέπουν την παροχή βοήθειας. 1. Bettati Mario, Souveraineté et assistance humanitaire, réflexion sur la portée et les limites de la résolution 43/131 de l’Assemblée générale de l’ONU, Mélanges Réne- Jean Dupuy - Pedone Pbl, 1991; Bettati Mario, Un droit d’ingérence, 3 RGDIP, 1991, σελ. 639-670; Bernard Kouchner (Eds.), Le Devoir d ‘lngerence: Peut-on les Laisser Mourir, Paris: Deno l, 1987.