Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Εισαγωγή 4 Μέχρι πρότινος, δεν υπήρχε γενικά αποδεκτός ορισμός του όρου της ανθρωπιστικής βοήθειας. 6 Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν διεθνή δεσμευτικά κείμενα που να διέ- πουν το καθεστώς παροχής βοηθείας σε περίοδο ειρήνης. Δεν υφίσταται δηλαδή μία σύμβαση που να καθιερώνει υποχρεώσεις και δικαιώματα σε περίπτωση μιας φυσικής καταστροφής. Οι Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα του 1977 εμπεριέχουν σχετικές ρυθμίσεις, ωστόσο οι Συμβάσεις αυτές τυγχάνουν εφαρμογής κατά τη διάρκεια ένοπλων συρράξεων διεθνούς και μη χαρακτήρα. 7 Και σε εθνικό επίπεδο, παρατηρείται συχνά ότι δεν υπάρχει νομοθεσία που να ρυθμίζει την παροχή βοήθειας σε περίπτωση φυσικής καταστροφής. 8 Κύρια πηγή κανόνων δικαίου για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών αποτελεί το διεθνές δίκαιο. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του εξελισσόμενου αυτού δικαιϊκού κλάδου, του Διεθνούς Δικαίου Αντιμετώπισης Καταστρο- φών (εφεξής ΔΔΑΚ), 9 είναι η ποικιλότητα των αρχών και κανόνων που τον συνθέτουν. 10 Ρυθμίσεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου (εφεξής ΔΑΔ), του Διεθνούς Δικαίου Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (εφεξής ΔΔΠΑΔ) και του Δικαίου Προσφύγων εφαρμόζονται επάλληλα και διαμορφώνουν μαζί με κανονισμούς, κατευθυντήριες γραμ- μές και άλλες ρυθμίσεις «ήπιου» δικαίου το νομικό καθεστώς του ΔΔΑΚ. Αντικείμενο της παρούσας έρευνας, θα αποτελέσει το αναδυόμενο νομικό καθεστώς του ΔΔΑΚ. Θα διερευνηθούν οι καταβολές, το «δικαίωμα παρέμβασης» ( droit d’ ingérence ) σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, η έννοια της «ευθύνης προστασίας», καθώς και οι συνέπειες της άρνησης κράτους να αποδεχθεί ανθρωπιστική βοήθεια. 11 Παράλληλα Overcoming State sovereignty objections: a proposal, παρ. 3, διαθέσιμο στο: https://www.icrc.org/ eng/resources/documents/article/other/57jpjd.htm 6. Macalister Peter Smith, International Humanitarian Assistance: Disaster Relief Actions in Interna- tional Law and Organization, Martinus Nijhoff Publishers, 1985. 7. Οι τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949, κυρώθηκαν από την Ελλάδα με το Ν. 3481 «Περί κυρώσεως των Συμβάσεων της Γενεύης της 12ης Αυγούστου 1949», στις 30.12.1955/5.1.1956, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α΄ 3/1956. Το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο Ι κυρώθηκε με το Ν. 1786/1988, που δημοσιεύ- θηκε στο ΦΕΚ Α’ 125/1988 και το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο ΙΙ κυρώθηκε με το Ν. 2105/1992, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α’ 196/1992. 8. Όπως αναφέρεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (ΔΟΕΣ), η πλειονότητα των κρατών δεν έχει θεσμοθετήσει ειδικούς νόμους για τη διευκόλυνση και τη ρύθμιση παροχής διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας, διαθέσιμο στο: http://www.ifrc.org/what-we-do/ disaster-law/about-disaster-law/international-disaster-response-laws-rules-and-principles/ 9. Ο όρος «Διεθνές Δίκαιο Αντιμετώπισης Καταστροφών», διατυπώθηκε από τη Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού & Ερυθράς Ημισελήνου (ΔΟΕΣ), διαθέσιμο στο: http://www.ifrc.org/ PageFiles/125652/1205600-IDRL%20Guidelines-EN-LR%20(2).pdf 10. Βλ. de Guttry, supra υποσ. 3. 11. Yves Sandoz, «“Droit” or “devoir d’ingérence” and the right to assistance: the issues involved», 288 International Review of the Red Cross , 1992. διαθέσιμο στο: https://www.icrc.org/eng/resources/