ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

1 Εισαγωγή Κατά τις τελευταίες δεκαετίες το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής λαμ- βάνει δραματικές διαστάσεις 1 και η ανάγκη αντιμετώπισής του καθίστα- ται άμεση και αδήριτη. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας της ενέργειας ευθύνεται για το 80% των αερίων του θερμοκηπίου, η συγκέντρωση των οποίων προκαλεί τον κίνδυνο αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, ο στόχος αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής αλλάζει τις θεμελιώδεις προτεραιότητες πολιτικής μετα- ξύ άλλων και για τον τομέα αυτόν. Ο τομέας της ενέργειας είναι καίριας σημασίας για την διαβίωση του ανθρώπου, για την οικονομική δραστηριότητα και για την ανάπτυξη εν γένει, ιδίως μέσω της νέας τεχνολογίας και των υποδομών. Για το λόγο αυτό, η οικονομική ανταγωνι- στικότητα, η ασφάλεια εφοδιασμού και η προστασία του περιβάλλοντος αποτέλε- σαν παραδοσιακά τους τρεις πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής σε όλες τις χώ- ρες. Εξαιτίας περαιτέρω της ιδιαίτερα αυξημένης σημασίας της ενέργειας για το δημόσιο συμφέρον, το κράτος είχε πάντοτε έντονα παρεμβατικό ρόλο στον το- μέα. Η παρέμβαση αυτή εκδηλώθηκε με διάφορες μορφές, από το δημόσιο μο- νοπώλιο, μέχρι και την ανάπτυξη ανταγωνισμού. Στη σύγχρονη εποχή, η απειλή της κλιματικής αλλαγής θέτει νέες προκλήσεις για τον ενεργειακό τομέα ο οποί- ος οφείλει να αναδιοργανωθεί εκ βάθρων, έτσι ώστε να εγκαταλειφθεί σταδια- κά η χρήση ορυκτών καυσίμων και να γίνει μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα που χρησιμοποιεί καινοτόμες, κλιματικά φιλικές, δηλαδή ουδέτερες ως προς τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, τεχνολογίες, ενεργειακές μορφές και υποδομές. Η μετάβαση αυτή αποτελεί μέγιστο εγχείρημα επενδυτικών προσπαθειών, θέτο- ντας υπό νέους όρους τόσο την άσκηση πολιτικής όσο και την αποτίμηση των πα- ραδοσιακών τριών πυλώνων της ενεργειακής πολιτικής. Οι αλλαγές που συμβαίνουν αποτυπώνονται στο Δίκαιο και παράλληλα σηματο- δοτούν την μετεξέλιξη της αντίληψης για τον ρόλο του σύγχρονου κράτους στην οικονομία. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από την καθιέρωση της αντίληψης για το ρυθμιστικό κράτος, η οποία ήταν αποτέλεσμα της εφαρμογής πολιτικών 1. WMO Statement on the State of the Global Climate in 2019, Geneva 2020, διαθέσι- μο σε: https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=10211 (τελευταία πρόσβαση: 21.08.2020). Εξαιτίας της πανδημίας της νόσου COVID-19 και της μείωσης της οικονομι- κής δραστηριότητας και της απαγόρευσης των μετακινήσεων κατά το 2020 προβλέπεται μείωση κατά περίπου 6% των αερίων του θερμοκηπίου, η οποία όμως κρίνεται προσωρινή και δεν σημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή έχει σταματήσει Σχετικά βλ. https://www.un.org/ sustainabledevelopment/climate-change/ (τελευταία πρόσβαση: 21.08.2020). 1 2 3