ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εισαγωγή 3 τον τρόπο, με την έννοια της δημόσιας υπηρεσίας υπό λειτουργικό κριτήριο 2 . Στη θέση των αντιλήψεων αυτών αναδείχθηκε μία νέα για εκείνη την χρονική περίο- δο θεωρητική κατασκευή, η οποία βασίστηκε κατά κύριο λόγο στη λογική της οι- κονομικής ρύθμισης του φυσικού μονοπωλίου, δηλαδή του ex ante καθορισμού των όρων και τιμών πρόσβασης στα ενεργειακά δίκτυα, χάριν της δημιουργί- ας και διασφάλισης ομοιόμορφου και υπό ίσους όρους επιπέδου ανάπτυξης του ανταγωνισμού ( level playing field ). Παράλληλα εφαρμόσθηκαν εργαλεία και μέ- θοδοι τεχνικής ρύθμισης, με σκοπό την διασφάλιση του εφοδιασμού και την αξι- οπιστία των δικτύων, όπως άλλωστε και κοινωνικής ρύθμισης, προβλέποντας τρόπους επίλυσης προβλημάτων εφοδιασμού των λιγότερο προνομιούχων ομά- δων, όπως είναι για παράδειγμα η επιβολή υποχρεώσεων για παροχή υπηρεσι- ών κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ). Η ανωτέρω λογική οδήγησε σε μία μοντέρνα αντίληψη για το κράτος και τη σχέ- ση του με την οικονομία, και συγκεκριμένα στην ιδέα για το « ρυθμιστικό κράτος » ( regulatory state ) 3 , το οποίο παρεμβαίνει στην αγορά για να επιλύσει προβλή- ματα αστοχίας και για να αντιμετωπίσει « αρνητικές εξωτερικότητες » 4 , δηλαδή τις δυσμενείς συνέπειες που επιφέρει σε βάρος του κοινωνικού συνόλου η οικονομι- κή συμπεριφορά άλλων υποκειμένων, όπως είναι παραδείγματος χάριν η ύπαρ- ξη φυσικού μονοπωλίου στον τομέα, η ισχυρή θέση στην αγορά των πρώην μο- νοπωλιακών επιχειρήσεων, η απροθυμία εξυπηρέτησης του συνόλου της ζήτησης με αμιγώς οικονομικά κριτήρια, η πρόληψη αστοχιών τροφοδοσίας εξαιτίας του αυξημένου κόστους που επάγεται τυχόν μη κάλυψη της ζήτησης κ.ά. Κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ο στόχος της απελευθέρωσης της αγοράς διαμόρφωσε μία νέα κατάσταση, η οποία αποτυπώθηκε στο Δίκαιο. Ειδικότερα, η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας είχε μεταξύ άλλων ως συνέπεια και την 2. Επ. Σπηλιωτόπουλος, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου 15 , Τόμος 1 (εφεξής: Εγχειρίδιο 15 ), Αθή- να 2017, σ. 13 επ., Π.Δ. Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο 7 , Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2015, σ. 32 και 232. 3. G. Majone , The rise of the regulatory state in Europe, West European Politics 1994, σ. 77 επ., https://doi.org/10.1080/01402389408425031 (τελευταία πρόσβαση: 22.08.2020), ο ίδιος, The regulatory state and its legitimacy problems, West European Politics 1999, σ. 1 επ., https://doi.org/10.1080/01402389908425284 (τελευταία πρόσβαση: 22.08.2020), και μεταγενέστερα Μ. Lodge , Regulation, the Regulatory State and European Politics, West European Politics 2008, σ. 280–301, doi:10.1080/01402380701835074 (τελευταία πρόσβα- ση: 22.08.2020). 4. Για τον όρο « externalities» την Ελληνική γλώσσα βλ. Π. Γέμτος, Οικονομία και Δίκαιο – Με- θοδολογικά και οικονομικά θεμέλια 2 , Τόμος Α’, Αθήνα-Κομοτηνή 2003, σ. 175 επ., Γ. Δελ- λής, Δήμος και Αγορά, Αθήνα 2018, σ. 77 επ. Για το θέμα βλ. κατωτέρω Κεφάλαιο Ε’ (αρ. περ. 412 επ.), όπου και βιβλιογραφικές παραπομπές για τον όρο στην οικονομική επιστή- μη, από την οποία προέρχεται. 8 9