ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εισαγωγή 5 από την βιβλιογραφία 6 , αλλά και από την άνεση με την οποία χρησιμοποιούνται στον δικανικό συλλογισμό 7 . Σήμερα πλέον, κινητήρια δύναμη για την αλλαγή της κατάστασης στον τομέα δεν είναι η απελευθέρωση της αγοράς, αλλά μία νέα, τελείως διαφορετική και πολύ πιο περίπλοκη πρόκληση. Ο στόχος καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, ο οποίος αποκτά απόλυτη προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα, καθώς συνδέε- ται με την ανάγκη διασφάλισης των οντολογικών προϋποθέσεων για την ομαλή συνέχιση της ανθρώπινης διαβίωσης στον πλανήτη, χάριν της προστασίας των επόμενων γενεών, είναι αυτός που κινεί τις αλλαγές και τις εξελίξεις στην σύγ- χρονη εποχή. Ο στόχος αυτός οδηγεί στην υιοθέτηση νέων πολιτικών επιλογών, στην «απανθρακοποίηση» ( decarbonisation ) του ενεργειακού συστήματος και στη στροφή προς καινοτόμες λύσεις για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, δηλαδή λύσεων οι οποίες αξιοποιούν την τεχνολογική πρόοδο και τις σύγχρονες ψηφιακές δυνατότητες. Με την αλλαγή της πολιτικής ατζέντας, ο ρόλος του κράτους αλλάζει εκ νέου. Πιο συγκεκριμένα, η αποτελεσματική επιδίωξη της νέας πολιτικής προϋποθέτει ενεργό συμμετοχή του κράτους στο οικονομικό γίγνεσθαι. Αυτό σημαίνει μεταξύ άλλων δυναμική ανάμειξη του κράτους και στον τομέα της ενέργειας και όχι πια απομάκρυνση από την αγορά και περιορισμό στην ρύθμιση για την αντιμετώπιση αρνητικών εξωτερικοτήτων, όπως συνέβαινε μέχρι πολύ πρόσφατα. Η συμμετοχή του κράτους στην αγορά ενέργειας από την άλλη πλευρά δεν ση- μαίνει επιστροφή στο κράτος–επιχειρηματία της μεταπολεμικής εποχής. Αυτή ήταν μία επιλογή που ταίριαζε στην εποχή εκείνη, όταν το κράτος ανέλαβε την ανασυγκρότηση των υποδομών και της οικονομίας. Μετά τον πόλεμο, το κρά- τος λειτούργησε ως επιχειρηματίας μεταξύ άλλων και στον τομέα της ενέργειας, ακριβώς επειδή ο ιδιωτικός τομέας ήταν απρόθυμος να επενδύσει στις μεγάλες βιομηχανίες δικτύου, αφενός εξαιτίας της έντονης επιχειρηματικής ανασφάλειας λόγω της πρόσφατης ανάμνησης του πολέμου και αφετέρου λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τομέα (υψηλής εντάσεως κεφαλαίου επενδύσεις με μακρύ χρόνο απόσβεσης, αδυναμία αποθήκευσης κ.ά.), επειδή ο τομέας της ενέργει- ας δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί. Τέτοια δεδομένα επέβαλαν την λογική της αντιμε- τώπισης του τομέα συνολικά ως φυσικό μονοπώλιο, χάριν της αξιοποίησης οικο- νομιών κλίμακος, δηλαδή της επίτευξης καλύτερου οικονομικού αποτελέσματος 6. Ενδεικτικώς Μ.-Θ. Μαρίνος, Η πρόσβαση σε ενεργειακό δίκτυο – Η απελευθέρωση της αγο- ράς ηλεκτρικής ενέργειας, Γ. Δελλής, Κοινή ωφέλεια και αγορά, Τόμοι Α’ και Β’, Αθήνα-Κο- μοτηνή 2008, Αικ. Ηλιάδου, Η διείσδυση του δημοσίου δικαίου στη ρύθμιση αγορών δικτύ- ου (εφεξής: Ρύθμιση), Αθήνα 2010. 7. Ενδεικτικώς ήδη από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2010 βλ. ΣτΕ (Δ’ Τμ.) 2323/2013. 12 13 14