ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εισαγωγή 6 εξαιτίας της μεγέθυνσης της δραστηριότητας που συνεπάγεται η ενιαία κάλυψη του συνόλου του τομέα σε εθνική ή σε ευρεία περιφερειακή βάση σε σχέση με τα μεγαλύτερα σε έκταση κράτη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το κράτος ενήργησε στον τομέα της ενέργειας, όπως ακριβώς έκανε και γενικότερα σε σχέση με τις υποδο- μές, έτσι ώστε να εκτελεστούν έργα σε μεγάλη κλίμακα, να μεγιστοποιηθούν τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την οικονομία και ταυτόχρονα να διατηρη- θούν σε χαμηλά επίπεδα οι τιμές της ενέργειας χάριν της εξυπηρέτησης και της διευκόλυνσης των καταναλωτών. Στη σύγχρονη εποχή όμως, είναι αμφίβολο εάν η λογική του φυσικού μονοπωλί- ου μπορεί ή χρειάζεται για την αποτελεσματική επιδίωξη των νέων στόχων, ενώ άλλωστε είναι αμφίβολο και εάν οι δημοσιονομικές δυνατότητες θα επέτρεπαν κάτι τέτοιο, όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες, περισσότερο εύρωστες οικονομίες. Έτσι, σε αντίθεση προς τις πολιτικές επιλογές που έγιναν στο παρελ- θόν, στη σύγχρονη εποχή η ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα δεν υποκα- θίσταται από το κράτος. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, καθώς τίθεται θέμα αξι- οποίησης θετικών εξωτερικοτήτων με αναπτυξιακή προοπτική και ανακύπτουν νέα ζητήματα, τα οποία δεν επιλύονται από μόνη την ιδιωτική δραστηριότητα για διάφορους λόγους, το κράτος αναλαμβάνει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Πιο συγκεκριμένα, στη σύγχρονη εποχή το κράτος καλείται να ενορχηστρώσει την οι- κονομική δραστηριότητα των ιδιωτών, και στο πλαίσιο αυτό οφείλει να θέτει στό- χους και στη συνέχεια να καθοδηγεί, να διευκολύνει, να συντονίζει και να στηρί- ζει την αλλαγή κατεύθυνσης προς την οικονομία μηδενικών εκπομπών άνθρακα, την οποία πρακτικά θα υλοποιήσει η ιδιωτική δραστηριότητα μέσω εφαρμογής νέων τεχνολογιών και επενδύσεων. Οι ίδιες οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στο σημείο αυτό αποδεικνύουν την μεταμόρφωση της κρατικής δράσης που συντε- λείται, αφού λείπει από το λεξιλόγιο ο εξαναγκασμός και η μονομερής υποχρεω- τική εντολή, έννοιες οι οποίες είναι σύμφυτες με την παραδοσιακή αντίληψη για το κράτος και τη δράση της δημόσιας διοίκησης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το κρά- τος γίνεται μοχλευτής της ανάπτυξης, χωρίς να καθίσταται το ίδιο πάροχος αγα- θών και υπηρεσιών. Με βάση τα ανωτέρω, η σύγχρονη οπτική της κρατικής παρέμβασης στην τομέα της ενέργειας απομακρύνεται από την διόρθωση των αρνητικών εξωτερικών συ- νεπειών (εξωτερικοτήτων) και κατευθύνεται προς την αξιοποίηση θετικών εξω- τερικοτήτων. Με την έννοια αυτή της οικονομικής επιστήμης περιγράφονται οι θετικές ωφέλειες, τις οποίες συνεπάγεται για το κοινωνικό σύνολο η ανάπτυξη οικονομικής δραστηριότητας παραγωγής και διάθεσης αγαθών, μεγιστοποιώ- ντας την ευημερία. Σε σχέση με ιδιωτικά αγαθά, ανταγωνιστικά δηλαδή αγαθά τα οποία εξαντλούνται και έχουν τιμή αγοράς, όπως είναι η περίπτωση της ενέργει- ας, η παρουσία θετικών εξωτερικοτήτων δεν κινητοποιεί την ιδιωτική πρωτοβου- 15 16