ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εισαγωγή 9 αρνητικών εξωτερικοτήτων μέσω κρατικής παρέμβασης στην οικονομική δρα- στηριότητα, χάριν της προστασίας του περιβάλλοντος. Και στον τομέα αυτόν το κράτος ρυθμίζει, επιτρέπει ή απαγορεύει δράσεις, οι οποίες ενδεχομένως βλά- πτουν το περιβάλλον ή δημιουργούν οχλήσεις, με κύριο εργαλείο την περιβαλ- λοντική άδεια 13 . Όμως, η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνολογιών που θα συμβάλλουν ώστε να αποτραπεί η κλιματική αλλαγή δεν διευκολύνεται από τη ρυθμιστική προσέγγιση, αφού το θέμα δεν είναι η διαχείριση αρνητικών εξωτερικοτήτων, αλλά η αξιοποί- ηση θετικών εξωτερικοτήτων. Έτσι, το ερώτημα το οποίο σήμερα τίθεται είναι, μήπως το σύγχρονο Δίκαιο της Ενέργειας χρειάζεται να αναδείξει έναν διαφορε- τικό ρόλο του κράτους πέραν της ρύθμισης. Με άλλα λόγια, μήπως το σύγχρονο Δίκαιο, κατά το οποίο το κράτος δεν περιορίζεται στον ρόλο της αντιμετώπισης ή πρόληψης αρνητικών εξωτερικοτήτων, (απαιτείται να) παρέχει το αναγκαίο νο- μικό υπόβαθρο ώστε το κράτος να λειτουργεί ως “ enabler ”, δηλαδή ως μοχλός διευκόλυνσης και αρωγός της ιδιωτικής δραστηριότητας υπέρ του κοινού συμ- φέροντος, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για την αξιοποίηση θετικών εξωτε- ρικοτήτων, όπως ταιριάζει στον αναπτυξιακό του ρόλο κατά το Σύνταγμα. Η ιδέα για το κράτος “μοχλευτή ” δεν είναι καινούργια. Ο όρος απαντάται στη θε- ωρητική συζήτηση για το ρόλο του κράτους ήδη από τη δεκαετία του 1990, χωρίς σαφές πάντως περιεχόμενο. Σε γενικές γραμμές ο όρος χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν για να τονιστεί η επιλογή πολιτικών που ενισχύουν την ιδιωτική πρω- τοβουλία και δραστηριότητα και την υποχώρηση το κράτους από την οικονομία 14 . Ακόμη, ενδεχομένως στοιχεία της ιδέας αυτής να ανευρίσκονται και στη σκέψη για το κράτος – εγγυητή (εγγυητικό κράτος 15 ), « Gewährleistungsstaat », η οποία συγκέντρωσε το ενδιαφέρον της γερμανικής νομικής θεωρίας κατά τη δεκαετία του 2000, στο πλαίσιο της ενασχόλησης με την απελευθέρωση και τη ρύθμιση των αγορών και μεταγενέστερα συνδέθηκε με την θεωρία για την «νέα επιστήμη του Διοικητικού Δικαίου» ( neue Verwaltungsrechtswissenschaft ) 16 . Σε αμφότερες 13. Ασπ. Τσαούση - Χατζή , Δίκαιο και περιβάλλον: μια οικονομική προσέγγιση, ΠερΔικ 2005, 408 επ., Γλ. Σιούτη, Εγχειρίδιο Δικαίου του Περιβάλλοντος 3 (εφεξής: Εγχειρίδιο 3 ), Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2018. 14. Με αυτή την έννοια βλ. M. Burch/ Β. Wood , From Provider to Enabler: the Changing Role of the State, σε: L. Robins/ Β. Jones, (ed.) , Half a Century of British Politics. Manchester 1997, σ. 29 επ. 15. Για την απόδοση στην Ελληνική του όρου βλ. Π.Μ. Ευστρατίου, Συστηματικά Θεμέλια του Ελληνικού Διοικητικού Δικαίου – Ουσιαστικού και Δικονομικού, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2013, σ. 22. 16. An. Voßkuhle, § 1 Neue Verwaltungsrechtswissenschaft, σε: W. Hoffmann-Riem/Eb. Schmidt-Aßmann/An. Voßkuhle (Hrsg.), Grundlagen des Verwaltungsrechts, Band I, 21 22