ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εισαγωγή 10 προσεγγίσεις ωστόσο δεν γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ του κράτους ρυθμιστή και του κράτους - μοχλευτή, όπως υποστηρίζεται εν προκειμένω. Περισσότερο ενδιαφέρουσες είναι έτσι για το θέμα οι απόψεις που έχουν διατυ- πωθεί στο χώρο της οικονομικής επιστήμης σχετικά με το « επιχειρηματικό κρά- τος », το οποίο παρεμβαίνει με θετικό τρόπο στην αγορά για την δημιουργία και αξιοποίηση θετικών εξωτερικοτήτων, σε μία αναπτυξιακή προοπτική, κατευθύ- νοντας, συντονίζοντας, διευκολύνοντας και γενικότερα «ενορχηστρώνοντας» την λειτουργία της οικονομίας 17 . Η συζήτηση για το κράτος - μοχλευτή της ανάπτυξης και ως στήριγμα για την δημιουργική επίλυση προβλημάτων δεν περιορίζεται στον τομέα της ενέργειας. Αντιθέτως, συνδέεται με την οικονομία εν γένει και έτσι συναρτάται με την ανα- ζήτηση της κατάλληλης μεθόδου όχι μόνον για την επίλυση προβλημάτων και την αντιμετώπιση κινδύνων, αλλά και για την ενίσχυση και υποστήριξη της ανθρώπι- νης δημιουργικότητας, κατατείνοντας προς την πρόοδο. Το θέμα αυτό άλλωστε συζητήθηκε διεθνώς και στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη έμφαση εξ αφορμής της πολύ πρόσφατης κρίσης πανδημίας της νόσου COVID-19, η οποία προκάλεσε – υπό συν- θήκες βεβαίως κατάστασης ανάγκης - παγκόσμια αμηχανία και εκ νέου προβλη- ματισμό για τον σκοπό και τον ρόλο του κράτους, ενίοτε σε συνδυασμό με μια εκπεφρασμένη επιφυλακτικότητα για τις ιδέες της ιδιωτικοποίησης και παγκο- σμιοποίησης, οι οποίες είχαν κυριαρχήσει κατά τις περασμένες δεκαετίες. Από τη συζήτηση αυτή, η οποία σε τελευταία ανάλυση αφορά στη διασφάλιση των θεμε- λιωδών προϋποθέσεων της ανθρώπινης ύπαρξης (αξία, ζωή, υγεία), αναδύθηκε η ανάγκη για μία νέα κατανόηση του ρόλου του κράτους, η οποία είναι σίγουρα περισσότερο δυναμική και οπωσδήποτε διαφορετική από το ρυθμιστικό πρότυ- πο 18 . Αυτή η νέα αντίληψη αποτυπώθηκε άλλωστε εύγλωττα στο διάγγελμα προς Methoden-Maßstäbe-Aufgaben-Organisation 2 (εφεξής: Grundlagen), München 2012, σ. 1 επ. (47). 17. M. Mazzucato , The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths, London 2014 και σε ανοιχτή έκδοση το 2011, διαθέσιμο σε: https://www.demos.co.uk/ files/Entrepreneurial_State_-_web.pdf (τελευταία πρόσβαση: 12.07.2020) και για την Ελ- ληνική γλώσσα: M. Mazzucato, Το επιχειρηματικό κράτος -–ανατρέποντας μύθους, Αθήνα 2015 (μετάφραση: Π. Παπαζαχαρίου ), Ph. Aghion/P. Howitt, Endogenous growth theory, MIT 1998. Στην Ελληνική γλώσσα αναφορά σε αυτήν την οπτική γίνεται σε: Θ. Πανάγος, Κρατική παρέμβαση και ρυθμιστική διοίκηση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2017, σ. 104 επ. 18. Για τον σχετικό προβληματισμό στη βιβλιογραφία βλ. ενδεικτικώς Ξ. Κοντιάδης, Πανδη- μία, βιοπολιτική και δικαιώματα, Αθήνα 2020, σ. 65 επ., 75 επ., Σπ. Βλαχόπουλος, Συνταγ- ματικός μιθριδατισμός – Οι ατομικές ελευθερίες σε εποχές πανδημίας, Αθήνα 2020, Γ. Δρό- σος, Η διπλή επιστροφή του κράτους και το δημοκρατικό Σύνταγμα (προδημοσίευση από συλλογικό τόμο υπό επεξεργασία, διαθέσιμο σε: https://www.academia.edu/ τελευταία πρόσβαση: 26.07.2020). Ακόμη, βλ. τις δημοσιεύσεις «Άρθρα με tag# Covid 19» στον δι- 23 24