ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

1. Φύση και χαρακτήρας της ποινής 3 Ν. ΜΠΙΤΖΙΛΕΚΗΣ κά ή επαγγελματικά) οφέλη. Εξάλλου μια ποινή για να λειτουργεί γενι- κοπροληπτικά, για να αποτρέπει δηλαδή και να μην ενθαρρύνει τους τρί- τους να επιχειρήσουν ανάλογες πράξεις, θα πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως κακό από τους πολίτες (έτσι λ.χ. δεν θα ήταν ποινή να περιοριστεί κά- ποιος σε ένα τουριστικό θέρετρο). Απόρροια πάντως αυτής της κοινωνι- κοηθικής απαξίας της ποινής είναι και οι περαιτέρω αρνητικές συνέπειες στη ζωή του καταδικασθέντος, γνωστές ως «αόρατες ποινές» (λ.χ. κωλύ- ματα και θεσμικά εμπόδια επαγγελματικής επανένταξης) 3 . Επειδή η ποινή ως κακό προσδιορίζεται με βάση κοινωνικοηθικά κριτήρια, γι’ αυτό σε αντίθεση με άλλου είδους “κακά” και δικαιικές κυρώσεις ενέ- χει μια κοινωνικοηθική μομφή , μια ιδιαίτερη αποδοκιμασία η οποία στιγ- ματίζει τον ένοχο. 4 Διακρινόμενη δε από άλλες επαχθείς έννομες συνέ- πειες διαφέρει τόσο από την αστική αποζημίωση, η οποία σκοπό έχει να αποκαταστήσει τη ζημιά η οποία προκλήθηκε από μια άδικη πράξη, όσο και από τις πειθαρχικές κυρώσεις του διοικητικού δικαίου, οι οποίες σκο- πό έχουν να διασφαλίσουν την εύρυθμη και ομαλή λειτουργία μιας υπηρε- σίας, απαιτώντας μια συγκεκριμένη συμπεριφορά από τα πρόσωπα που την υπηρετούν. Το αν πάντως η σημερινή κοινωνία, έχοντας ξεπεράσει τις πρωτόγονες και αναξιοπρεπείς σωματικές ποινές, τα βασανιστήρια, τη διαπόμπευση του δράστη και προσφάτως τη θανατική ποινή, θα μπορούσε να παραι- τηθεί ακόμη και από την ίδια την επιβολή ενός κακού, καταργώντας έτσι στην ουσία την ποινή (όχι όμως το ποινικό δίκαιο), και να περιοριστεί στην επίσημη διαπίστωση, μέσω μιας θεσμικής διαδικασίας, «ότι διεπρά- χθη ένα έγκλημα, για το οποίο υπεύθυνο είναι το συγκεκριμένο πρόσωπο, το οποίο η κοινωνία μέμφεται και αποδοκιμάζει», 5 κάθε άλλο παρά εύκο- λο φαίνεται. Η σημαντική αντίρρηση σε αυτή τη θέση εντοπίζεται στο αν μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά μια απλή θεσμική έκφραση αποδοκι- μασίας χωρίς να συνοδεύεται και με κάποιο κακό . Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αν εξαιρέσει κανείς κάποιες αποσπασματικές μόνο εκφάνσεις, όπως λ.χ. 3. Βλ. σχετικά Φυτράκη (επιμ.), Αόρατες ποινές, 2018. 4. Βλ. Ανδρουλάκη , ό.π., 17 επ.· Κουράκη , ΣυστΕρμΠΚ, Άρθρα 50-78 αρ. περ. 10, 15· Μυλωνόπουλο , Ποινικό Δίκαιο. Γενικό Μέρος Ι, 2007, 29· Παρασκευόπουλο , σε: Μαργαρίτης/Παρασκευόπουλος-Νούσκαλης, Ποινολογία, 8η έκδ. 2016, 2· Kühl , Zum Missbilligungscharakter der Strafe, Eser-Festschrift, 2005, 153 ff. 5. Βλ. Günter , Die symbolisch-expressive Bedeutung der Strafe – eine neue Straftheorie jenseits von Vergeltung und Prävention, Lüderssen-Festschrift, 2002, 205 επ., 218.