ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

4 I. Έννοια και σκοπός των ποινικών κυρώσεων Ν. ΜΠΙΤΖΙΛΕΚΗΣ ο θεσμός αναστολής της ποινής, μοιάζει ακόμη μακρινή σκέψη, 6 μολονότι υπάρχουν περιπτώσεις δραστών οι οποίοι θα έβλεπαν την κοινωνική απο- δοκιμασία (ψυχική και ηθική βλάβη), η οποία ενυπάρχει στην ύπαρξη μιας ποινικής καταδίκης, από μόνη της αρκετή να τους αποτρέψει να εγκλη- ματήσουν, χωρίς η προσθήκη ενός περαιτέρω κακού (μια τυχόν στέρηση της ελευθερίας ή χρηματική ποινή) να προσθέτει ουσιαστικά κάτι περισ- σότερο. Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι η κοινωνικοηθική αποδοκιμασία δεν προκύπτει από τη βαρύτητα της ποινής ως προσβολής των εννόμων αγα- θών του δράστη αλλά από τον χαρακτήρα και τη φύση της εγκληματικής πράξης. Διοικητικές ποινές 7 λ.χ., οι οποίες ενδεχομένως να έχουν επαχθέ- στερο χαρακτήρα από τις ποινικές κυρώσεις (λ.χ. υψηλά διοικητικά πρό- στιμα, αναστολή ή παύση λειτουργίας μιας επιχείρησης, αποκλεισμός της από τη συμμετοχή σε δημόσιες συμβάσεις) δεν ενέχουν συνήθως μια τέ- τοια κοινωνικοηθική απαξία. ii. Η ποινή έχει αναγκαστικό χαρακτήρα , επιβάλλεται δηλαδή χωρίς τη θέληση εκείνου που την υφίσταται, ως άσκηση εξουσιαστικής υπεροχής του τιμωρούντος. Διαφέρει ως εκ τούτου και από τις λεγόμενες ιδιωτικές ποινές, όπως αυτή που επέρχεται σε περίπτωση κατάπτωσης μιας ποινι- κής ρήτρας, προβλεπόμενης σε μια αστική σύμβαση, αλλά και από τις τυ- χόν κυρώσεις, οι οποίες προβλέπονται στο καταστατικό ενός σωματείου ή μιας επιχείρησης, καθώς σε ιδιωτικές ποινές υπόκειται κάποιος με τη θέλησή του. Ανάλογου είδους ιδιωτικές ποινές συνιστούν και εκείνες, οι οποίες στοχεύουν κυρίως στο να αντικαταστήσουν τις ποινές σε μια λογική αποποινικοποίησης περιουσιακής φύσεως κυρίως προσβολών, όπως λ.χ. συμβαίνει με την περίπτωση κατά την οποία συμφωνείται η καταβολή ενός ποσού ως μορφή αποζημίωσης για την αξιόποινη πράξη με παράλληλη πα- ραίτηση του θύματος από το να θέσει σε κίνηση (με έγκληση) την ποινική διαδικασία (πρόκειται για τις περιπτώσεις μικροκλοπών σε καταστήματα ή επιχειρήσεις). Χρειάζονται όμως εδώ νομικές εγγυήσεις και συγκεκριμένοι όροι λειτουργίας μιας τέτοιας δυνατότητας προκειμένου να αποφευχθούν καταχρήσεις και μορφές εκμετάλλευσης ή εκβιασμών. 8 6. Η αντικατάσταση της ποινής με κάτι άλλο καλύτερο δεν φαίνεται εφικτή ούτε επιθυ- μητή όσο δεν έχει ακόμη βρεθεί αυτό το καλύτερο το οποίο θα προστατεύει την κοι- νωνία, τους όρους της ειρηνικής συμβίωσης, και θα σέβεται επίσης τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και από τον θεσμό της ποινής δεν έχει έως τώρα παραιτηθεί κανένα κράτος στον κόσμο. Βλ. Jescheck/Weigend, Lehrbuch des Strafrechts. AT, 5. Aufl. 1996, 65. 7. Βλ. για τις διαφορές μεταξύ διοικητικών και εγκληματικών ποινών Ανδρουλάκη , ό.π., 31 επ. 8. Βλ. Roxin , Strafrecht. AT I, 4. Aufl. 2006, § 2 αρ. περ. 140, 141. Ακόμη Κουράκη , Συ- στΕρμΠΚ, Άρθρα 50-78 αρ. περ. 18.