ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

1. Φύση και χαρακτήρας της ποινής 5 Ν. ΜΠΙΤΖΙΛΕΚΗΣ iii. Η ποινή επιβάλλεται από την Πολιτεία , από συγκροτημένο για τον σκο- πό αυτό κρατικό όργανο, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο μιας συγκεκρι- μένης, τυπικής διαδικασίας (δικονομικοί κανόνες), η οποία παρέχει όλες τις θεσμικές εγγυήσεις μιας δίκαιης, αμερόληπτης και άρα ελεγχόμενης κρίσης. Κατά τούτο λοιπόν η ποινή διαφέρει από την εκδίκηση ή από άλ- λες μορφές απάντησης στην εγκληματική πράξη. Ως νομική ποινή (poena forensis) διαφέρει από τη φυσική ποινή (poena naturalis), την οποιασδή- ποτε φύσεως (σωματική, ψυχική, περιουσιακή) βλάβη ή ζημιά την οποία άμεσα υφίσταται ο ίδιος ο δράστης από την πράξη του. iv. Τέλος η ποινή έχει προσωποπαγή χαρακτήρα . Επιβάλλεται στον υπαί- τιο μιας πράξης και εκτελείται μόνο σε βάρος του. Συνεπώς, οι χρηματι- κές ποινές ούτε μεταβιβάζονται ούτε κληρονομούνται (άρθρο 58 ΠΚ) ούτε ακόμη μπορούν να εκτιθούν από τρίτον, με την έννοια δηλαδή του να κα- ταβάλει κάποιος για άλλον το αντίτιμο της χρηματικής του ποινής (άλλως όμως αν προσφέρει το χρηματικό ποσό στον υπαίτιο προκειμένου εκείνος να το καταβάλει 9 ). Το επόμενο, δυσκολότερο ίσως θέμα, έχει να κάνει όχι με τη φύση, με το τι δηλαδή είναι η ποινή, αλλά με το αν αυτή έχει κάποιο σκοπό , αν εξυπη- ρετεί κάτι. Βεβαίως ο σκοπός και η ουσία της ποινής συνυφαίνονται στε- νά με την ουσία και τον σκοπό του ίδιου του ποινικού δικαίου, ο οποίος εντοπίζεται κυρίως στην προστασία των εννόμων αγαθών και στην προά- σπιση της κοινωνικής ειρήνης. Πέραν όμως τούτου τίθεται το ερώτημα αν είναι αναγκαία η ποινή ή μήπως θα πρέπει να αναζητήσουμε εναλλακτι- κές δυνατότητες. 10 Σχετικά πάντως με το ποιος είναι ο σκοπός της ποινής ήδη από την αρχαία ακόμη φιλοσοφική γραμματεία έχουν ξεχωρίσει τρεις βασικές κατευθύνσεις, οι οποίες εξακολουθούν και στη σύγχρονη ποινική επιστήμη να μονοπωλούν τη συζήτηση, μολονότι οι υπάρχουσες παραλ- λαγές και οι συνδυασμοί των σκέψεων αναφορικά με την αναζήτηση του νοήματος της ποινής δύσκολα θα μπορούσαν να ενταχθούν αποκλειστικά σε μία μόνο από τις προτεινόμενες θεωρίες. Η διαμάχη μεταξύ των λεγό- μενων απόλυτων και σχετικών θεωριών χαρακτήρισε τη φιλοσοφική απά- ντηση του γνωστού ερωτήματος «γιατί τιμωρείται κάποιος», σε όλη την 9. Κατά τη ΓνμδΕισΕφ (Α. Φάκος ) 2345/1992, ΠοινΧρ 1992, 616, ο αντιπρόσωπος που προθυμοποιείται να καταβάλει τη χρηματική ποινή αρκεί να έχει την εντολή ή τη συ- ναίνεση του καταδικασθέντος. 10. Τέτοιες δυνατότητες λ.χ. αναζητά ο Lüderssen , Abschaffen des Strafens?, 1995, 259 επ.· ο ίδιος, Opfer im Zweilicht, Hirsch-Festschrift, 1999, 892, σε μορφές εκούσιας κοινωνικής θεραπείας ή στην αποκατάσταση του θύματος· καθώς και ο Günter , ό.π., εστιάζει στη συμβολική σημασία της ποινής ως αποδοκιμασία της κοινωνίας, η οποία εκφράζεται με την καταδικαστική απόφαση.