ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η εγκληματικότητα των ανηλίκων και η αντιμετώπισή της 1. Οι προσεγγίσεις για την εγκληματικότητα των ανηλίκων: από το παρελθόν στο παρόν 1.1. Εισαγωγικά Η ανήλικη εγκληματικότητα και ιδιαίτερα η μεταχείριση του ανηλίκου που παρα- βαίνει τον ποινικό νόμο βρίσκεται σταθερά σε διεθνές επίπεδο στο επίκεντρο του κοινωνικού ενδιαφέροντος. Είναι χαρακτηριστική η εισαγωγή που περιλαμβάνε- ται στην 2006/C 110/13 Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινω- νικής Επιτροπής με θέμα «Η πρόληψη της νεανικής εγκληματικότητας, οι τρόποι αντιμετώπισής της και ο ρόλος της δικαιοσύνης των ανηλίκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση», στην οποία σημειώνονται τα εξής: «Η εγκληματικότητα των νέων είναι σήμερα ένα από τα φαινόμενα που απασχολούν όλο και περισσότερο τις ευρωπα- ϊκές κοινωνίες και αποτελεί, από τον περασμένο αιώνα, ένα από τα εγκληματολο- γικά προβλήματα που υφίστανται διεθνώς συνεχή παρατήρηση. Πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι οι συμπεριφορές των νέων συχνά αποκτούν μεγαλύτερη κοι- νωνική σημασία από τις συμπεριφορές των ενηλίκων, ιδίως εάν είναι αρνητικές, και έτσι δημιουργείται μια ιδιαίτερα αρνητική κοινωνική αντίληψη για τους ανήλι- κους παραβάτες. Είναι επίσης σκόπιμο να επισημανθεί ότι στις περισσότερες περι- πτώσεις τα θύματα της νεανικής εγκληματικότητας είναι οι ίδιοι οι νέοι. Η σημασία αυτή που αποδίδει η ευρωπαϊκή κοινωνία στο φαινόμενο της νεανικής εγκλημα- τικότητας επιβάλλει να αναπτυχθούν αποτελεσματικές απαντήσεις, οι οποίες θα πρέπει να οικοδομηθούν κυρίως γύρω από τρεις πυλώνες ή γραμμές δράσης: πρόληψη, ποινικά/παιδαγωγικά μέτρα και κοινωνική επανένταξη ενσωμάτωση των ανήλικων και των νεαρών παραβατών» 1 . Αντίστοιχο ενδιαφέρον και με τέτοια έμφαση, πάντως, δεν φαίνεται ότι επιδείχθη- κε διαχρονικά. Μέχρι και την εποχή του Διαφωτισμού η μεταχείριση των ανηλί- κων δεν διέφερε ουσιαστικά από αυτήν των ενηλίκων, ούτε θεσπίστηκε ιδιαίτερο σύστημα απονομής δικαιοσύνης για ανηλίκους. Το ζήτημα της εγκληματικότη- τας των ανηλίκων αυτοτελώς απασχόλησε ουσιαστικά την εγκληματολογική σκέ- ψη τον 19 ο αιώνα, μέσα από τις αντιλήψεις και θέσεις που εκφράστηκαν στα πλαίσια του θετικισμού. Από τότε και έπειτα, οι προσεγγίσεις για την αιτιολογία του εγκλήματος εντάσσουν στο ερευνητικό τους πεδίο –διακριτά πλέον- και την 1. Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 110/75 της 9.5.2006.