ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

7 1. Οι προσεγγίσεις για την εγκληματικότητα των ανηλίκων: από το παρελθόν στο παρόν με την ουσιαστική εξόντωσή του, είτε με την αναμόρφωσή του, είτε με την πρό- ληψη της εγκληματικής συμπεριφοράς 20 . Στο πεδίο της ανήλικης εγκληματικότητας, οι θετικιστικές αιτιοκρατικές προσεγ- γίσεις που επικράτησαν σε κάθε ιστορική συγκυρία, οδήγησαν στην εξατομίκευ- ση της μεταχείρισης των ανηλίκων δραστών, στην λήψη «προνοιακών μέτρων», μεταβάλλοντας το τιμωρητικό μοντέλο της Κλασσικής Σχολής σε «θεραπευτικό». Η συμβολή, πάντως, της Ιταλικής Θετικής Σχολής στο πεδίο της αιτιολογίας του εγκλήματος ήταν ιδιαίτερη και αποτέλεσε την αφετηρία για προσεγγίσεις και ερ- μηνείες της εγκληματικής συμπεριφοράς, στο πλαίσιο των οποίων αναπτύχθη- καν οι οργανικές, οι ψυχολογικές, οι κοινωνιολογικές θεωρίες (ως μονοπαραγο- ντικές, που αποδίδουν δηλαδή το έγκλημα σε ενιαία/ομοιογενή αίτια), καθώς και οι πολυπαραγοντικές θεωρίες, οι οποίες δέχονται για την ερμηνεία της εγκλημα- τικότητας την πολλαπλότητα των αιτίων. Περαιτέρω αναπτύχθηκαν από την δε- καετία του 1970 άλλες απόψεις, οι οποίες μετατόπισαν το ενδιαφέρον για την αι- τιολογία του εγκλήματος που επικέντρωνε η θετικιστική εγκληματολογία, στην έρευνα και ανάλυση των διαδικασιών εγκληματοποίησης. Για όλες αυτά θα επι- χειρήσουμε μια σύντομη περιγραφή, με ιδιαίτερες αναφορές στην εγκληματικό- τητα των ανηλίκων, στις ενότητες που ακολουθούν. 1.3. Οι οργανικές θεωρίες 21 Οι οργανικές θεωρίες, σε γενικές γραμμές, απέδωσαν την εγκληματική συμπερι- φορά σε οργανικές δυσλειτουργίες του ατόμου και στην κληρονομικότητα. Εγκαι- νιάστηκαν, όπως προαναφέρθηκε, από τον Cesare Lombroso 22 , ο οποίος συμπύ- κνωσε στη θεωρία του ότι η εγκληματική συμπεριφορά οφείλεται αμιγώς σε 20. Πρβλ. D. Garland , The criminal and his science, ό.π., σελ. 127. 21. Για τις οργανικές θεωρίες ευρύτερα βλ. διεξοδικά σε Σ. Βιδάλη , Εισαγωγή στην Εγκλημα- τολογία, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2013, σελ. 95 επ., Σ. Αλεξιάδη , Εγκληματολο- γία, Ε’ έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 47 επ., Χ. Δημόπουλου , Εισηγήσεις Εγκληματολογίας, 2008, ό.π., σελ. 214 επ., Κ. Δ. Σπινέλλη, Εγκληματολογία, σύγχρονες και παλαιότερες κατευθύνσεις, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 2005, σελ. 190 επ., Α. Χάιδου , Θετικιστική Εγκληματολογία. Αιτιολογικές προσεγγίσεις του εγκληματικού φαινομένου, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1996, σελ. 21 επ., Ι. Φαρσε- δάκη , Η εγκληματολογική σκέψη. Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, τ. Α. εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1990, σελ. 231 επ. Για τις οργανικές θεωρίες στο πεδίο της ανήλικης εγκληματικότητας βλ. ειδικότερα Μ. Γασπαρινάτου, Νεανική Παραβατικότητα & Αντε- γκληματική Πολιτική, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2020, ό.π., σελ. 55 επ., Α. Χάιδου , Εγκληματικότητα Ανηλίκων. Αιτιολογικές προσεγγίσεις, πρόληψη και κοινωνικός έλεγ- χος, 2η έκδοση, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019, σελ. 8 επ., Ν. Κουράκη , Δίκαιο πα- ραβατικών ανηλίκων. Ποινική και εγκληματολογική προσέγγιση, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, β’ έκδοση, Αθήνα- Κομοτηνή 2013, σελ. 88 επ. 22. Βλ. αναλυτικά C. Lombroso, Ο εγκληματίας άνθρωπος, μετάφραση Μ. Άννινου, εκδ. Κά- κτος, Αθήνα 2002, Εισαγωγή Γ. Πανούση. Βλ. επίσης Γ. Ανδρούτσου , Οι πρωτοπόροι της ιατροδικαστικής ψυχιατρικής και εγκληματολογικής ανθρωπολογίας και η συμβολή του ψυχιάτρου Cesare Lombroso (1836-1909) στη θεμελίωσή τους, σε Εγκληματολογία: Περί-