ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

9 1. Οι προσεγγίσεις για την εγκληματικότητα των ανηλίκων: από το παρελθόν στο παρόν κους 28 , υποστηρίζοντας ότι η εγκληματική συμπεριφορά («ηθική φρενοβλάβεια»), η οποία έχει κληρονομηθεί, υφίσταται ήδη από την εμβρυακή ακόμα ηλικία και εξελίσσεται στην παιδική του ηλικία και στην ενήλικη ζωή του. Εκτός από τον Lombroso, ο William Sheldon 29 , στα πλαίσια της τυπολογίας των εγκληματιών με βάση τη σωματική τους κατασκευή, σε έρευνά του σε αναμορφω- τήριο ανηλίκων (με ομάδα ελέγχου φοιτητές) καταλήγει ότι οι μυώδεις και αθλη- τικοί ανήλικοι (μεσόμορφοι) αποτελούν τον «τύπο» που έχει περισσότερες πιθα- νότητες να εγκληματήσει από τους λοιπούς «τύπους» ανηλίκων (όπως είναι οι ευτραφείς/ενδόμορφοι και οι λεπτοί/εξώμορφοι ανήλικοι). Άλλες έρευνες, όπως αυτές που διενεργήθηκαν από τον Richard Dugdale, επεξέτειναν την κληρονομι- κότητα, πέρα από το βιολογικό, στο επίπεδο των επίκτητων χαρακτηριστικών, δηλαδή αυτών που αποκτώνται κατά την κοινωνικοποίηση του ατόμου. 1.4. Οι ψυχολογικές και ψυχαναλυτικές θεωρίες 30 Οι ψυχολογικές θεωρίες προσεγγίζουν την έρευνα για την διαμόρφωση της αντι- κοινωνικής προσωπικότητας και το πέρασμα στην εγκληματική πράξη υπό το πρίσμα ψυχολογικών και ψυχαναλυτικών αρχών. Στο πλαίσιο των ψυχολογικών θεωριών αναπτύχθηκαν, μεταξύ άλλων, οι θεωρίες της μειωμένης διανοητικής ικανότητας, οι ψυχαναλυτικές και συμπεριφορικές θεωρίες. Οι έρευνες των Richard Dugdale και Henry Goddard, με αντικείμενο μελέτης τα «γενεαλογικά δέντρα» εγκληματιών 31 , σε άτομα που πάσχουν από (ανίατη) νο- ητική στέρηση 32 , με σαφή επίδραση από τις βιολογικές προσεγγίσεις (τις οποί- ες ουσιαστικά ενστερνίστηκαν και εξέλιξαν), κατέτειναν στην άμεση σύνδεση της 28. Βλ. αναλυτικά C. Lombroso, Ο εγκληματίας άνθρωπος, μετάφραση Μ. Άννινου, εκδ. Κά- κτος, Αθήνα 2002, σελ. 121 επ. 29. Βλ. W Sheldon , Varieties of Delinquent Youth, Harper, New York, London 1949. 30. Για τις ψυχολογικές θεωρίες ευρύτερα βλ. διεξοδικά Σ. Αλεξιάδη , Εγκληματολογία, 2011, ό.π., σελ. 57 επ., Χ. Δημόπουλου , Εισηγήσεις Εγκληματολογίας, 2008, ό.π., σελ. 220 επ., Κ. Δ. Σπινέλλη, Εγκληματολογία, σύγχρονες και παλαιότερες κατευθύνσεις, ό.π., 2005, σελ. 203 επ., Α. Χάιδου , Θετικιστική Εγκληματολογία, 1996, ό.π., σελ. 95 επ., Σ. Αλεξιάδη, Οι διανοητικώς καθυστερημένοι εγκληματίες, Θεσσαλονίκη 1971. Για τις ψυ- χολογικές θεωρίες στο πεδίο της ανήλικης εγκληματικότητας βλ. ειδικότερα Μ. Γασπα- ρινάτου, Νεανική Παραβατικότητα, 2020, ό.π., σελ. 72 επ., Α. Χάιδου , Εγκληματικότη- τα Ανηλίκων, 2019, ό.π., σελ. 15 επ., Ν. Κουράκη , Δίκαιο παραβατικών ανηλίκων, 2013, ό.π., σελ. 102 επ. 31. Πρβλ. την έρευνα του Richard Dugdale, που αναφερόταν στο γενεαλογικό δένδρο της ολιγοφρενούς κρατουμένης Ada Jukes και διαπίστωσε σε δείγμα 709 συγγενών της ότι η πλειοψηφία τους είχε «προβληματικά» χαρακτηριστικά, καθώς οι 140 είχαν καταδικαστεί για κάποιο έγκλημα, 50 γυναίκες ήταν πόρνες, μεγάλος αριθμός τους ήταν τρόφιμοι πτω- χοκομείου κλπ (γνωστό ως γενεαλογικό δένδρο «The Jukes»), R. Dugdale , The Jukes: A Study in Crime. Pauperism and heredity, Putham, New York 1877. 32. Πρβλ. την έρευνα του Henry Goddard, που αναφερόταν στο γενεαλογικό δένδρο του τρο- φίμου με νοητική στέρηση Kallikak και διαπίστωσε σε δείγμα 480 ότι ότι η πλειοψηφία τους είχε «προβληματικά» χαρακτηριστικά, οι 143 ήταν διανοητικά καθυστερημένοι και