ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Eισαγωγή Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί έναν κριτικό και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό για το δίκαιο διεθνούς προστασίας. Κάθε κλάδος του δικαίου αναπτύσσεται ως διαλεκτι- κή μεταξύ αφενός της εκάστοτε πραγματικής κατάστασης σ’ ένα κοινωνικοπολι- τικό πεδίο αφετέρου μιας παράδοσης θεσμών, νομικών εννοιών και της εφαρμο- γής τους, στο κέντρο της οποίας δομούνται αυθεντίες. Στους κλάδους του εθνικού δικαίου αυθεντίες είναι η νομολογία, η θεωρία αλλά και η δικηγορική πρακτική· αυτές είναι που καλούνται να συμβιβάσουν τις παραδεδομένες αρχές του δικαί- ου με τα νέα προβλήματα που το δίκαιο καλείται να επιλύσει, όσο μεταλλάσσε- ται η κοινωνική πραγματικότητα. Στον κλάδο του διεθνούς δικαίου, αυθεντία εί- ναι η θεωρία και η διεθνής νομολογία, η δε δικηγορική πρακτική αντικαθίσταται από την πρακτική των κρατών. Στο δίκαιο διεθνούς προστασίας stricto sensu, αλλά και στο δίκαιο διεθνούς προ- στασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι ταυτοχρόνως παρούσες όλες οι αυθε- ντίες: διεθνή δικαστήρια, εθνική νομολογία, θεωρία άλλων κρατών, παράγοντες που διαμορφώνουν δικονομικές στρατηγικές σε πολλά διαφορετικά κράτη (ΜΚΟ), αλλά, συγκεκριμένα στο προσφυγικό, και μία ad hoc αυθεντία που δεν εντάσσε- ται ούτε στην θεσμική συγκρότηση της δικαιοδότησης, ούτε σ’ αυτήν της ακα- δημίας, ούτε και στην δικονομική στρατηγική και πρακτική: η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Παρ’ ότι η Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για τους πρόσφυγες δεν είναι εξοπλισμένη με διεθνές δικαστήριο και ενώ πρώτη εντολή της Ύπατης Αρμοστείας είναι η προστασία των προσφυγών, εντούτοις ο ρόλος του Οργανισμού στην παραγωγή δικαίου, κυρίαρχα δηλαδή στον προσδιορισμό των ατόμων που είναι πρόσφυγες, είναι κεφαλαιώδης, ακόμα και αν πρόκειται για soft law. Σ’ αυτόν λοιπόν τον κλάδο δικαίου, η διεθνής νομοθεσία και νομολογία δεν θέτει ένα ευρύ πλαίσιο, εντός του οποίου οι εθνικοί θεσμοί έχουν απόλυτη κυριαρχία και δικαιοδοσία, αλλ’ αντιθέτως η διεθνής παράδοση παρίσταται ως ενεργός τεκ- μηρίωση σε κάθε ατομική εφαρμογή του προσφυγικού δικαίου και ταυτόχρονα ως δυνατότητα κριτικής. Είναι βέβαιο ότι αυτή η ιδιαίτερη και πολυπαραγοντική διαπλοκή αυθεντιών και πρακτικών παράγει ένα σταθερότερο υπόβαθρο ουσια- στικής δικαιοσύνης και εξοπλίζει τον δικηγόρο και τον κριτή με πολλαπλά εργα- λεία αυξημένου κύρους για να αρθρώσει την υπεράσπιση (ο μεν) και να δομήσει την αντικειμενικοποιημένη πεποίθησή του (ο δε). 1 |