ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Στην νομική δογματική δεν έχει ενταχθεί ακόμα η φιλοσοφική έννοια του κοσμο- πολιτικού ή υπερεθνικού 3 δικαίου (cosmopolitan ή transnational law). M’ αυτόν τον όρο, διαφωτιστές και σύγχρονοι φιλόσοφοι περιέγραψαν ακριβώς την διεθνή διάσταση των εθνικών θεσμών και νόμων και ταυτόχρονα τις συνέπειες σε επίπε- δο εθνικών κρατών που έχουν οι αρχές δόμησης της διεθνούς έννομης τάξης. Οι θεωρίες του Θεϊκού και του Φυσικού Δικαίου, πρώτες συνέλαβαν κατά την Ανα- γέννηση, την ιδέα του οικουμενικού χαρακτήρα του δικαίου 4 , ότι δηλαδή το δί- καιο δεν ισχύει μόνον εντός μιας πολιτικής κοινότητας (εν πολλοίς η σύλληψη του δικαίου στην κλασική αρχαιότητα), αλλά παγκοσμίως. Η πρώτη αυτή εισαγωγή του οικουμενισμού στο δίκαιο δεν ήταν άσχετη με την αποικιοκρατία και την ανά- γκη δικαιολόγησης αλλά και ρύθμισής της. Έτσι η οικουμενικότητα έρχεται να κα- λύψει ένα παγκόσμιο κενό στην κρατική συγκρότηση στις Νέες Χώρες. Στον Kant, το ρεπουμπλικανικό πολίτευμα και οι διεθνείς συμφωνίες για την Αι- ώνια Ειρήνη που συνάπτει η Ομοσπονδία των ρεπουμπλικανικών κρατών, αφή- νουν ένα κενό. Τα αγαθά όμως και το πνεύμα είχαν αρχίσει να μην αναγνωρίζουν σύνορα. Υπό το πρίσμα των εθνικών κρατών, που αναδύονται και σταθεροποιού- νται, δεν υπάρχει κενό κρατικής συγκρότησης, αλλά η κρατική συγκρότηση είναι δυνητικά εμπόδιο στην ελεύθερη κίνηση του νέου υποκειμένου . Πέρα λοιπόν από ένα δευτεροβάθμιο δίκαιο, που είναι το διεθνές, συγκροτείται και ένας πυρήνας δικαΐκού corpus που διαπερνά τα έθνη ήδη στο πρώτο επίπεδο, αυτό της εθνικής έννομης τάξης. Το νέο υποκείμενο έχει κάποια δικαιώματα έναντι οποιουδήπο- τε κράτους, ενώ κάθε κράτος έχει κάποιες υποχρεώσεις έναντι κάθε ανθρώπου. Στον Kant το δικαίωμα αυτό είναι η φιλοξενία, με την έννοια της αβλαβούς διέ- λευσης από ξένο κράτος. Ιστορικές διακυμάνσεις της σχέσης Κράτους-πολιτών άλλου κράτους . Με την αντιπαράθεση παλαιού καθεστώτος και αστικών δυνάμεων το ερώτημα των ευ- θυνών ενός κράτους για τον πολίτη άλλου κράτους που βρίσκεται στα χέρια του γίνεται δραματικά πρακτικό. Ένα κεφάλαιο των διεθνών σχέσεων μεταβιβάζεται από την εξωτερική πολιτική στην εσωτερική: η εκζήτηση και έκδοση διωκόμενων υπηκόων ενός κράτους που έχουν καταφύγει σε άλλο. Η ανάλυση των λόγων για τους οποίους αυτό συνέβη εκφεύγει του παρόντος, αλλά η σημασία της αλλαγής είναι τεράστια, διότι συνοδεύεται από την εξαγγελία της εξαίρεσης των υποθέσε- ων έκδοσης από τις πράξεις που θεωρούνται εχθροπραξία. Η έκδοση είναι ζήτη- 3. Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξαρτήτως του αν η υπεροχή υπάρχει αφ’ εαυτής ή παράγεται από «κοινωνικό συμβόλαιο» των μελών (ζήτημα διαφιλονικούμενο στην πράξη), η υπερεθνικότητα είναι συμβατική και περιφερειακή, ενώ στο προσφυγικό είναι καταστατική και πραγματική. 4. Γεράσιμος Βώκος, Εισαγωγή στην Πολιτική Πραγματεία του Μπαρούχ Σπινόζα , Πατάκης, 2013 |  8 |  Κεφάλαιο 1