ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

V | Πρόλογος Η μαζική μετανάστευση πληθυσμών εξ αιτίας πολέμων, πολιτικής αστάθειας, ακραίας φτώχειας ή οικολογικών καταστροφών αλλά και σε αναζήτηση ασφα- λούς επιβίωσης και ενός καλύτερου μέλλοντος δεν είναι ένα καινούργιο φαινό- μενο. Σήμερα όμως λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις γιατί ο παγκόσμιος χώρος είναι πληροφοριακά και πληθυσμιακά πυκνότερος αλλά και γιατί το χάσμα ανά- μεσα στις ευημερούσες πολιτείες ελευθερίας (εκεί κατευθύνονται οι πληθυσμια- κές ροές, όχι σε πλούσιες δεσποτείες) είναι μεγάλο και ευκρινές. Δυστυχώς δεν είναι προφανές ποιές αρχές και ποιά πολιτική ενδείκνυνται για την ορθή αντιμετώπιση αυτού του τεράστιου και σύνθετου προβλήματος και ιδίως αν οι άνθρωποι μπορούν να επικαλεστούν την ελευθερία και την ισότητα για να κι- νούνται ελεύθερα από ένα κυρίαρχο κράτος σε ένα άλλο (όπως δικαιούνται και de facto την επικαλούνται ως πολίτες μιας δημοκρατίας). Η σχετική συζήτηση είναι ενδιαφέρουσα και ανοικτή. Πάντως το επιχείρημα υπέρ των ανοικτών συνόρων και της ελευθερίας κυκλοφορίας (Joseph Carens) δεν φαίνεται να είναι πειστικό, όχι μόνο για πρακτικούς και πολιτικούς λόγους, αλλά και επειδή δεν μπορεί αυτό που χρειάζονται όλοι οι άνθρωποι, όπου και αν βρίσκονται, να συνίσταται σε ένα δικαίωμα ανεμπόδιστης κίνησης. Αν αυτό που αναζητούν οι άνθρωποι που πλήττονται από ακραίες συνθήκες δια- βίωσης και ακραία φαινόμενα είναι κάτι ουσιωδέστερο και βαθύτερο, αυτό δεν θα εκπληρωθεί με την μετανάστευση, φερ’ ειπείν από την Αφρική στην Ευρώπη, αλλά με την δημιουργία συνθηκών κοινωνικής ανάπτυξης, επικοινωνίας και συμ- μετοχής σε έναν παγκόσμιο καταμερισμό ευημερίας και ελευθερίας. Δεν είναι η μετακίνηση με άλλα λόγια αυτή που θα φέρει αποτέλεσμα αλλά εκείνο που οι άν- θρωποι αναζητούν μέσω αυτής. Αυτό προφανώς προϋποθέτει όχι μόνο σεβασμό και μέριμνα απέναντι σε όλους τους ανθρώπους της γης, όπου και αν κατοικούν, αλλά ουσιαστικές πολιτικές από τις ευημερούσες πολιτείες ελευθερίας και θεσμι- κές παρεμβάσεις στο επίπεδο της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Ίσως και οι μύθοι για το που πραγματικά βρίσκεται για τον καθένα η γη της επαγγελίας θα πρέπει να ξανασυζητηθούν. Οι δημοκρατικοί λαοί (εκείνοι δηλαδή που έχουν τη θεσμική δυνατότητα να δια- βουλευτούν και να εκφραστούν ελεύθερα) θα πρέπει να συμβάλουν στην επεξερ- γασία πολιτικών που να είναι δίκαιες για όλους και φυσικά αποτελεσματικές. Δεν