ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

8 Η μόνιμη εγκατάσταση στη φορολογία εισοδήματος και το ΦΠΑ αξίας από τις αλλαγές που έχουν επέλθει ή θα επέλθουν στην έννοια της «μόνι- μης εγκατάστασης» από τις δράσεις σε επίπεδο ΟΟΣΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία χρόνια 2 . 2. Άμεσοι φόροι και ΦΠΑ: διαφορετικοί από τη φύση τους Η άμεση φορολογία, στην οποία εντάσσεται η φορολογία εισοδήματος, και ο ΦΠΑ εμφανίζουν αρκετά διαφορετικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το υποκείμενο του φόρου, τη μέθοδο προσδιορισμού του φόρου αλλά και τις αρ- χές και τους κανόνες για την αντιμετώπιση των διασυνοριακών καταστάσεων 3 . Έτσι, στην περίπτωση της φορολογίας εισοδήματος ο φόρος στοχεύει κατά βάση στο εισόδημα των υπόχρεων, οπότε αναζητάται το καθαρό εισόδημα από ορισμένη πράξη, συναλλαγή κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό και καθώς ο φόρος εισο- δήματος είναι προσωπικός φόρος, αρχές για τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος και ο κανόνας για τη φορολόγηση με βάση τη φοροδοτική ικανό- τητα επιτελούν ουσιώδη ρόλο. Στην περίπτωση του ΦΠΑ από την άλλη, ο φόρος αυτός στοχεύει στην τελική κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών, οπότε κρίσιμο μέγεθος είναι η προστιθέ- μενη αξία σε κάθε στάδιο της παραγωγής μέχρι τον τελικό καταναλωτή. Επο- μένως, κρίσιμος εν προκειμένω είναι ο κανόνας της ουδετερότητας του φόρου, ιδίως μέσω του μηχανισμού έκπτωσης του φόρου, που επιβαρύνθηκε προηγου- μένως το αγαθό ή η υπηρεσία που διατίθεται περαιτέρω. 2. Για το ζήτημα της μόνιμης εγκατάστασης γενικά βλ. R. Williams, Fundamentals of Permanent Establishments , Wolters Kluwer , 2014. G. Maisto , New Trends in the Definition of Permanent Establishment , IBFD, 2019. 3. Βλ. π.χ. το έγγραφο της Επιτροπής της 8ης Σεπτεμβρίου 2016 με τα σχόλια της Ομά- δας των Ειδικών περί Φ.Π.Α. αναφορικά με τις Κατευθυντήριες Γραμμές του Ο.Ο.Σ.Α.: «… η αρχή (concept) [ σημ.: της Μόνιμης Εγκαταστάσεως από πλευράς Φ.Π.Α. ] είναι θε- μελιωδώς διαφορετική από την αρχή της Μόνιμης Εγκαταστάσεως που εφαρμόζεται για σκοπούς άμεσης φορολογίας… Προκύπτει αποδεδειγμένα με αυξανόμενο ρυθμό, πως οι φορολογικές αρχές καταλήγουν εσφαλμένα πως μία Μόνιμη Εγκατάσταση [για σκοπούς Φ.Π.Α.] υπάρχει στη βάση της ύπαρξης Μόνιμης Εγκαταστάσεως [για σκοπούς φορολο- γίας εισοδήματος] και το αντίστροφο. Αυτό δίνει έρεισμα σε νομική αβεβαιότητα, διαφω- νίες, αυξημένα κόστη, επιβολή προστίμων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ποινικές κυ- ρώσεις, ακόμη κι όταν δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος από πλευράς Φ.Π.Α. και απώλεια για τις φορολογικές αρχές… ». Βλ. και ΣτΕ 1062/2019, 187/2018 κ.α. επί υποθέσεων ΦΠΑ « Δεν ασκεί δε επιρροή αν σύμβαση μεταξύ δύο κρατών μελών περί αποφυγής της διπλής φορολογίας εισοδήματος ορίζει τη μόνιμη εγκατάσταση με τρόπο διαφορετικό (πρβλ. από- φαση ΔΕΚ της 23.3.2006, C-210/04, Ministero dell’ Economia e delle Finanze, Agenzia delle Entrate κατά FCE Bank plc, σκ. 39, βλ. ΣτΕ 167/2018 7μ.). »