ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

10 Η μόνιμη εγκατάσταση στη φορολογία εισοδήματος και το ΦΠΑ 3. Οι σκοποί των μονίμων εγκαταστάσεων Όπως προαναφέρθηκε, βασικός σκοπός της «μόνιμης εγκατάστασης» και στις δύο φορολογίες είναι η κατανομή της φορολογικής εξουσίας μεταξύ των τυχόν εμπλεκομένων κρατών. Έτσι, στο φόρο εισοδήματος η μόνιμη εγκατάσταση χρησιμοποιείται για να κα- τανείμει τα δικαιώματα φορολόγησης επί επιχειρηματικών κερδών μεταξύ του κράτους της κατοικίας και του κράτους της πηγής. Στο πλαίσιο αυτό, από το άρθρο 5 του Προτύπου Μοντέλου της Σύμβασης του ΟΟΣΑ ορίζεται ότι τα κέρδη μίας επιχείρησης φορολογούνται στο κράτος της εγκατάστασής της, εκτός αν η επιχείρηση δραστηριοποιείται σε άλλο κράτος μέσω Μόνιμης Εγκατάστασης - η Μόνιμη Εγκατάσταση είναι δηλαδή επαρκής σύνδεσμος με τη φορολογική δι- καιοδοσία του άλλου κράτους. Στο ΦΠΑ η μόνιμη (σταθερή) εγκατάσταση 5 χρησιμοποιείται κυρίως για τον κα- θορισμό του τόπου, όπου θεωρείται ότι παρέχεται ορισμένη υπηρεσία 6 . Έτσι, σε συναλλαγές μεταξύ υποκειμένων στο φόρο (Β2Β), τόπος φορολογίας είναι ο τόπος που είναι εγκαταστημένος ο λήπτης της υπηρεσίας, εκτός αν οι υπηρεσίες παρέχονται σε μόνιμη εγκατάσταση του πελάτη σε άλλο κράτος, οπότε τόπος φορολογίας είναι ο τόπος που βρίσκεται η μόνιμη εγκατάσταση. Σε συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών – μη υποκειμένων στο φόρο (Β2C), τόπος φο- ρολογίας είναι κατ’ αρχήν (καθώς έχουν εισαχθεί και εξαιρέσεις) ο τόπος που είναι εγκατεστημένος ο παρέχων τις υπηρεσίες, εκτός αν αυτές παρέχονται από μόνιμη εγκατάστασή του, οπότε τόπος φορολογίας είναι ο τόπος όπου βρίσκε- ται η μόνιμη εγκατάσταση. 4. Η έννοια της μόνιμης εγκατάστασης 4.1. Στη φορολογία προστιθέμενης αξίας Η έννοια της «μόνιμης εγκατάστασης» (για την ακρίβεια «σταθερής», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ενωσιακός νομοθέτης επιθυμούσε να δώσει διαφορετι- κή έννοια στον όρο 7 ) εισήχθη για πρώτη φορά στην Έκτη Οδηγία ΦΠΑ (77/388). Το τότε ΔΕΚ ήδη από το 1985 στην υπόθεση Berkholz 8 είχε διαμορφώσει τον κα- νόνα, ότι μία μόνιμη εγκατάσταση υφίσταται μόνο, αν η παρουσία της επιχείρη- σης εμφανίζει τουλάχιστον μία ελάχιστη συνοχή, αν δηλαδή διατηρεί σε μόνιμη βάση το ανθρώπινο και τεχνικό δυναμικό που είναι αναγκαίο για την παροχή 5. Βλ. M. Merkx, Establishments in European VAT , Wolters Kluwer, 2013. 6. Βλ. άρθρα 44, 45 Οδηγίας 2006/112. 7. Βλ. πάντως και ΔΕΕ απόφ. της 23.3.2006, υπόθ. C-201/04. 8. C-68/84.