ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

XI Πρόλογος 1ης έκδοσης Αν θελήσουμε να αποτιμήσουμε το ρόλο των θεσμών στην εξέλιξη της οικονομίας, θα διαπιστώσουμε ότι στους νεότερους χρόνους, η εταιρεία και η αγορά είναι οι κυρίαρχοι θεσμοί . Ειδικότερα, η εταιρεία ήταν ο πρώτος θεσμός που δημιούργησε ένα πανίσχυρο κέντρο ισχύος, εν πολλοίς ανεξάρτητο από την εξουσία του «μονάρχη» εθνικού κράτους. Στο θεσμό αυτό βασίστηκε η ευημερία του σύγχρονου κόσμου, γι’ αυτό και χωρίς υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι η εταιρεία συνιστά τη μεγαλύ- τερη ανακάλυψη των νεότερων χρόνων. Η επινόηση αυτή, σε συνδυασμό με την αγορά, είναι το αλλη- λένδετο ζεύγος εννοιών που αποτέλεσε την conditio sine qua non για την ανάπτυξη του οικονομικού μας συστήματος. Οι δύο αυτοί θεσμοί, παρά τις διαφορές που παρουσιάζουν, τυχαιότητα, αυθορμητισμό και αναρχία, από τη μεριά της αγοράς, αόρατο χέρι , αυστηρό σχεδιασμό, ιεραρχική δομή και προγραμματισμό από την πλευρά της εταιρείας, ορατό χέρι , επέτυχαν να αποτελέσουν ένα αρμονικό σύνολο συγκράτησης του αποκεντρωμένου οικονομικού συστήματος σε λειτουργική συνοχή. Ο κύριος λόγος για τη δημιουργία της εταιρείας είναι ότι επέτυχε, όπως κατέδειξε ο Ronald Coase, την ελαχιστοποίηση του συναλλακτικού κόστους των μεμονωμένων αγοραστών-πωλητών, οργανώνοντας και συντονίζοντας κάτω από την ίδια στέγη μια ολόκληρη οικονομική δραστηριότητα. Στην αρχή, περίπου του 13ου αιώνα, η οργάνωση αυτή προσέλαβε τη μορφή της compagnia (στη Φλωρεντία). Οι compagnie λειτουργούσαν ως οικογενειακές επιχειρήσεις και βασίζονταν στην αρχή της εις ολόκληρον ευθύνης. Το ζωτικότερο στοιχείο τους ήταν η κοινή στόχευσή τους (affectio societatis) και η απόλυτη εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών τους, άλλωστε η λέξη compagnia συντίθεται από τις δύο λατινικές λέξεις cum και pane και σημαίνει «από κοινού κλάσις του άρτου». Η compagnia αποτέλεσε την βασική εταιρική μορφή, η μετάλλαξη της οποίας σε ΑΕ έγινε με τη σπουδαία νομική καινοτομία του πε- ριορισμού της ευθύνης , η οποία απελευθέρωσε τη δυναμική συγκέντρωσης τεράστιων κεφαλαίων, που μεταμόρφωσαν τον τελευταίο ενάμιση αιώνα τον κόσμο μας. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι το δίκαιο των εταιρειών συνιστά τον πυρήνα του κλάδου εκείνου του δι- καίου, που παρέχει τα κρίσιμα νομικά εργαλεία (tool box) για την οργάνωση και λειτουργία της επιχει- ρηματικής δράσης (εμπορικό δίκαιο) . Τα «Διαγράμματα του Εταιρικού Δικαίου» έρχονται να συμπληρώσουν μια σειρά πονημάτων, στα οποία η «διαγραμματοποίηση» του δικαίου είναι ειδικά σχεδιασμένη για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των δικη- γόρων, δικαστών, σπουδαστών, αλλά και υποψηφίων σπουδαστών, σε σχολές, που επιθυμούν να έχουν μια ευσύνοπτη, αλλά επαρκή και επικαιροποιημένη απεικόνιση της βασικής μας νομοθεσίας. Το έργο τούτο, που αποτελείται συνολικά από 171 διαγράμματα, αποκρυσταλλώνει τη δομή και τη λει- τουργία όλων των εταιρικών μορφών (ΑΕ, ΙΚΕ, ΕΠΕ, ΟΕ, ΕΕ, αφανών εταιρειών, κοινοπραξιών και αστι- κών εταιρειών). Για να αποδοθούν οι διατάξεις που διέπουν την κάθε εταιρική μορφή, χρησιμοποιήθηκαν πίνακες και γραφήματα. Η μέθοδος αυτή της διαγραμματικής απεικόνισης έχει στόχο να διευκολύνει τον αναγνώστη στο να εμπεδώσει εποπτικά τις σχετικές διατάξεις και τις κατ’ ιδίαν προϋποθέσεις εφαρμογής τους, εστιά- ζοντας σχηματικά μεν, αλλά με σαφήνεια και πληρότητα στα ερευνώμενα ζητήματα. Η σύνταξη των διαγραμμάτων του εταιρικού δικαίου έχει λάβει υπόψη όλες τις πρόσφατες τροποποιήσεις συμπεριλαμβανομένου και του πρόσφατου νόμου (Ν 4156/2013).