ΕΣΔΑ ΚΑΙ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ

Προλογικό σημείωμα 1. Το δίκαιο της ίδρυσης της συγγένειας ανήκε πάντοτε στα κεντρικά θέματα του οι- κογενειακού δικαίου, λόγω των σημαντικών και ποικίλων συνεπειών, προσωπικής και περιουσιακής φύσεως, που η ίδρυση συνεπάγεται. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες η ίδρυση της συγγένειας απέκτησε μεγαλύτερη παρά ποτέ σημασία όχι μόνο από νομική αλλά και από κοινωνικοηθική άποψη, λόγω της αναγνώρισης νέων μορφών οικογενει- ακών σχέσεων που υπερβαίνουν τις παραδοσιακές σχέσεις αλλά και λόγω της αναγνώ- ρισης της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που εισάγει νέους (σχεδόν επανα- στατικούς) τρόπους θεμελίωσης της συγγένειας. Οι εξελίξεις αυτές συχνά δημιουργούν προβλήματα, που θέτουν σε δοκιμασία την προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων των εμπλεκόμενων προσώπων. Μοιραία ανακύπτει θέμα, κατά πόσο εθνικές λύσεις, νομο- θετικές ή νομολογιακές, είναι συμβατές ή όχι με το σημαντικότερο διεθνώς κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (που αποτελεί τμήμα της ελληνικής έννομης τάξης με αυξημένη τυπική ισχύ κατά το άρθρο 28 § 1 του Συντάγματος). Είναι δε η ΕΣΔΑ το σημαντικότερο κείμενο, χάρη στο Ευρω- παϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, φρουρό και εγγυητή της Σύμβασης, όμοιο του οποίου, ιδίως σε αποτελεσματικότητα, δεν διαθέτει άλλη διεθνής Σύμβαση. Το ΕΔΔΑ πράγματι ασχολήθηκε επανειλημμένα με ζητήματα ίδρυσης της συγγένειας, που προκάλεσαν πολλές φορές και γενικότερο ενδιαφέρον. Αντικείμενο της μονογραφίας της Ανδριανής Κωστοπούλου είναι η μελέτη της σχέ- σης του ελληνικού δικαίου ίδρυσης της συγγένειας, ιδίως όπως αυτό εφαρμόζεται από τα ελληνικά δικαστήρια, με την ΕΣΔΑ και τη νομολογία του ΕΔΔΑ, ώστε να δια- κριβωθεί κατά πόσο επέδρασε η τελευταία στο ελληνικό δίκαιο της συγγένειας και στη νομολογιακή εφαρμογή του και να κριθεί περαιτέρω το συμβατό ή μη των εθνι- κών νομοθετικών και νομολογιακών λύσεων με την ΕΣΔΑ. Για την πραγμάτευση αυ- τού του εξαιρετικά ενδιαφέροντος αντικειμένου της έρευνάς της η σ. είχε ενώπιόν της όγκο σχετικού νομολογιακού υλικού (περίπου 500 αποφάσεις του ΕΔΔΑ), το οποίο μελέτησε στην ολότητά του. Το συμπλήρωσε μάλιστα με αξιολόγηση και άλλων περι- πτώσεων, πέρα από αυτές που έκρινε το ΕΔΔΑ, αλλά με βάση το πνεύμα της ΕΣΔΑ και το «ερμηνευτικό» δεδικασμένο που δημιουργεί η νομολογία του Δικαστηρίου (τη res interpretata , όχι τη res judicata ), με αποτέλεσμα να προσφέρει μια εκτεταμένη πραγ- μάτευση του ελληνικού δικαίου ίδρυσης της συγγένειας, όπως αυτό διαμορφώνεται με βάση τις θεμελιώδεις αξίες που κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ. Καλύπτει βέβαια τα θέματα που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τη νομολογία του ΕΔΔΑ και όχι όλη τη σχετική ύλη του ΑΚ, αλλά τα καλυπτόμενα θέματα είναι και πολλά και σημαντικά. Το εν λόγω ερευνητικό εγχείρημα της σ. από μόνο του ενέχει πρωτοτυπία, αφού έως τώρα στην Ελλάδα υπήρχε ενασχόληση της θεωρίας μόνο με συγκεκριμένες αποφά-