ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

X Σημείωμα συγγραφέα κρατικής και ιδιωτικής παρακολούθησης των πολιτών, η διασπορά ψευδών ειδήσεων, η αδιαφανής αλγοριθμική λήψη των αποφάσεων και η παραγωγή θανατηφόρων αυτό- νομων οπλικών συστημάτων θα αποτελέσουν σοβαρές απειλές για τη ζωή, τη δημοκρα- τία, την ιδιωτικότητα, τις ατομικές ελευθερίες και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Προς αυτή την κατεύθυνση, προσωπικότητες διεθνούς κύρους εκφράζουν έντονες ανησυχίες ότι στο μέλλον, η «έξυπνη» μηχανή, αποκτώντας συνείδηση, θα θελήσει να κυριαρχήσει με κίνδυνο να υποδουλώσει το ανθρώπινο είδος. Μεταξύ δυστοπίας και ουτοπίας, μεταξύ τεχνοφοβίας και τεχνολαγνείας, θα επιχειρή- σουμε, από νομική σκοπιά, μια ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση του τεχνολο- γικού εργαλείου. Στόχος μας είναι να διερευνήσουμε, με πρακτικό και αντικειμενικό τρόπο, τη διττή σχέση μεταξύ δικαίου και τεχνητής νοημοσύνης. Σε ένα πρώτο μέρος, αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία από εφαρμογές ΑΙ στο χώρο του δικαίου, θα εξετάσου- με το ρόλο της προηγμένης υπολογιστικής και των κωδίκων προγραμματισμού, ως εργα- λείων εκσυγχρονισμού των συνθηκών απονομής της διοικητικής, πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης. Παράλληλα, θα ασχοληθούμε με τις προκλήσεις της ψηφιοποίησης των νο- μικών επαγγελμάτων, υπό συνθήκες τηλεργασίας και αυξανόμενου ανταγωνισμού από τις εταιρίες νομικής τεχνολογίας (legal tech) και από τους λεγόμενους εναλλακτικούς πα- ρόχους νομικών υπηρεσιών. Μέσω μελέτης περιπτώσεων και πρακτικών παραδειγμά- των ανά τομέα εφαρμογής, θα διερευνήσουμε υπό ποιους όρους η προηγμένη υπολογι- στική τεχνολογία μπορεί να είναι σύννομη, δεοντολογική και στιβαρή, ώστε να εισαχθεί, αν κάτι τέτοιο κριθεί σκόπιμο, επωφελώς στις νομικές διαδικασίες. Λυδία λίθος της αξί- ας ή της απαξίας κάθε υπολογιστικού συστήματος είναι η δυνατότητα ουσιαστικής συν- δρομής του στη δικαιοδοτική λειτουργία, προς όφελος των πολιτών. Η εισαγωγή αυτο- ματοποιημένων διαδικασιών πρέπει να τελεί υπό τον όρο ότι αποδεδειγμένα είναι σε θέση να επιφέρουν μετρήσιμα και απτά οφέλη στη βελτίωση της ποιότητας και της ταχύ- τητας απονομής της δικαιοσύνης. Αναγκαία και ικανή συνθήκη νομιμότητας της λειτουρ- γίας συστημάτων ΑΙ αποτελεί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η αρχή της ισότητας και της αποφυγής διακρίσεων, η ελευθερία έκφρασης, η αρχή του φυσικού δικαστή, η δυνατότητα πραγματικής προσφυγής, το δικαίωμα κρίσης από αμερόληπτο δικαστήριο, η υποχρέωση παροχής εξηγήσεων και αιτιολόγησης των δικαστικών απο- φάσεων, η προστασία της ιδιωτικότητας και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κα- θώς και η απαγόρευση λήψης πλήρως αυτοματοποιημένων αποφάσεων οι οποίες επιφέ- ρουν έννομες συνέπειες για τη ζωή, την τιμή και την προσωπική ελευθερία των πολιτών. Σε ένα δεύτερο μέρος, θα ασχοληθούμε με την τεχνολογία ως ρυθμιστικό αντικείμενο του δικαίου. Με άλλα λόγια, θα επιχειρήσουμε μια σύντομη εισαγωγή στο ουσιαστικό δίκαιο της τεχνητής νοημοσύνης, διερευνώντας και κωδικοποιώντας τις κατάλληλες νο- μοθετικές, δεοντολογικές και ηθικές αρχές ανάπτυξης της τεχνολογίας. Είναι γνωστό ότι σήμερα οι μηχανές έχουν ικανότητα να αυτοεκπαιδεύονται προσλαμβάνοντας παραστά-