ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

Σημείωμα συγγραφέα XI σεις από το περιβάλλον. Δρώντας αυτόνομα, δηλαδή πέρα από τα όρια του ανθρώπινου προγραμματισμού τους, συχνά αυτές τίθενται εκτός ελέγχου, προκαλώντας βλάβες στη ζωή, στην υγεία, στην τιμή και στην περιουσία των χρηστών. Η αδιαφανής αλγοριθμική λήψη των αποφάσεων δημιουργεί φυλετικές και άλλες διακρίσεις, χρηματιστηριακές κρί- σεις, διενεργεί αυθαίρετες κατηγοριοποιήσεις βάσει προφίλ χρήσης, θέασης ή ακρόασης, προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και οδηγεί σε χειραγώγηση των καταναλω- τών. Ακόμα χειρότερα, παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ελευθερία έκφρασης, επικοινωνίας και αυτοδιάθεσης του ατόμου. Υπάρχουν αρκετά παραδείγμα- τα πρόκλησης θανάτων ή σωματικών βλαβών σε ανθρώπους από ρομπότ, αυτοοδηγού- μενα οχήματα, καθώς και άρνησης χορήγησης δανείων ή προσλήψεων σε εργασία μετά από αυτοματοποιημένη αξιολόγηση των αιτήσεων ή των βιογραφικών των υποψηφίων. Τέλος, σοβαρές απειλές για το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και την ηθική δημιουργεί η τεχνική δυνατότητα παραγωγής drones και ρομπότ δολοφόνων (killer robots). Τα θανα- τηφόρα αυτόνομα οπλικά συστήματα (Lethal Autonomous Weapons), που δεν υπάρ- χουν ακόμα, εφόσον παραχθούν, θα έχουν δυνατότητα να ενεργοποιούνται από μόνα τους, χωρίς ανθρώπινη εντολή και έλεγχο, με κίνδυνο να επιλέξουν πολιτικούς στόχους σκοτώνοντας αμάχους. Η πολύπλοκη διαλεκτική σχέση μεταξύ δικαίου και τεχνολογίας είναι ένα θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί επί μακρόν, από διαφορετική οπτική γωνία κάθε φορά, ο συγγρα- φέας του παρόντος έργου. Η σύγκλιση τεχνολογιών πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών και οπτικοακουστικών και οι ρυθμιστικές απαντήσεις σε αυτή, υπήρξε αντικείμενο της δι- δακτορικής μου διατριβής, πριν από ακριβώς τριάντα χρόνια, στον τότε καινοφανή επι- στημονικά κλάδο του δικαίου της πληροφορικής και της νομικής πληροφορικής. Μέρος της πρακτικής επιστημονικής μου έρευνας περιλάμβανε μια εισαγωγή στις γλώσσες προ- γραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών καθώς και συμμετοχή σε ερευνητικές προ- σπάθειες δημιουργίας νομικών έμπειρων συστημάτων. Το ευρύτερο τεχνο-νομικό περι- βάλλον της Κοινωνίας της Πληροφορίας αποτέλεσε αντικείμενο διδασκαλίας μου, στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστη- μίου Αιγαίου και πιο πρόσφατα στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιά. Η ρύθμιση και η εποπτεία των τηλεπικοινωνιακών και ταχυδρομικών αγορών σε Ελλάδα και Ευρώπη, προς όφελος του ανταγωνισμού και του τελικού καταναλωτή, αποτέλεσε σημαντική πρόκληση για μένα, υπό τη διπλή θεσμική ιδιότητα του εθνικού και ευρωπαίου ρυθμιστή, ήτοι ως τ. πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) και του Σώματος Ευρωπαίων Ρυθμιστών Ηλεκτρονικών Επικοι- νωνιών (BEREC). Κύριο αντικείμενο της δικηγορικής μου δραστηριότητας υπήρξε δια- χρονικά, και παραμένει μέχρι σήμερα, η εκπροσώπηση ελληνικών και διεθνών εταιριών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Καινοφανή ζητήματα κανονιστικής συμμόρφωσης οργανισμών και εταιριών με την διαρκώς εξελισσόμενη τεχνολογία για την προστασία