ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Μεθοδολογία, Αντικείμενο και Ιδιοσυγκρασία Κυπριακού Συνταγματικού Δικαίου 3 να είναι το Κυπριακό Συνταγματικό Δίκαιο, η επιλογή της δικαστικής εξουσίας ως κεντρικού φορέα δράσης και υποκειμένου ανάλυσης στηρίζεται: (α) στη σημασία του ερμηνευτικού της ρόλου, (β) στο κρίσιμο καθήκον της για επιτήρηση και ουσιαστικής υλοποίησης της συνταγματικής τάξης. Η έμφαση στη δικαστική εξουσία είναι συνέπεια του καταλυτικού ρόλου που αυτή διαδραματίζει στη διαμόρφωση του συνταγματικού δικαίου και που έχει ως αποτέλεσμα να της αποδίδεται προτεραι- ότητα, με τις δράσεις της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας να έχουν σημαντικό, αλλά επι- κουρικό ρόλο για σκοπούς ανάλυσης. Φυσικά, πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι τρεις εξουσίες αλλη- λεπιδρούν και η ενάσκηση της δικαστικής εξουσίας εξαρτάται κατά τρόπο απόλυτο από την ύπαρξη εκκρεμούς υπόθεσης. Επιπλέον, οι κανονιστικές ρυθμίσεις, οι ενέργειες και η αιτιολόγησή τους ορι- οθετούν το ειδικότερο πεδίο εξέτασης μιας συνταγματικής υπόθεσης, σε συνάρτηση πάντα με τις συ- νταγματικές διατάξεις που αποτελούν την αφετηρία. Ως εκ τούτου, η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία, ανάλογα με το Πολίτευμα και το Σύνταγμα, θέτουν το ειδικότερο πλαίσιο της ένδικης δια- φοράς. Η ερμηνεία από τη δικαστική εξουσία έχει όμως αποφασιστική σημασία. Η δικαστική εξου- σία δεν διαμορφώνει αυτόνομα το Συνταγματικό Δίκαιο, αλλά το καθορίζει εντός του πλαισίου της διαφοράς που έχουν διαμορφώσει η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία. Πρόκειται δηλαδή για μια σύνθετη διαδικασία συνδιαμόρφωσης, όπου συνταγματικές διατάξεις όπως ερμηνευθήκαν από τη νομολογία επηρεάζουν καταλυτικά τη διαμόρφωση της εκκρεμούσας διαφοράς. Τούτων δεχθέντων και ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην περίπτωση του Κυπριακού συνταγματικού πα- ραδείγματος, η έμφαση επικεντρώνεται στο Ανώτατο Δικαστήριο ως φορέα της υπέρτατης άσκησης δικαστικής κρίσης στο συνταγματικό μας δίκαιο. Αυτό αιτιολογείται από τη συνταγματική θέση του Δικαστηρίου. Παρά τη μετατροπή του Κυπριακού συστήματος ελέγχου συνταγματικότητας από συ- γκεντρωτικό 14 σε σύστημα με διάχυτο έλεγχο, 15 η τελική κρίση διά εφέσεως ανήκει στην τελική δι- καιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Επιπρόσθετα, το δίκαιο της ανάγκης έχει αναδιαμορφώσει και ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη σημασία του Ανωτάτου Δικαστηρίου. 16 Συνεπώς, σκοπός είναι η ανάλυση να έχει ένταση και να στηρίζεται στις παραπάνω παραμέτρους, είτε ρητά είτε έμμεσα, και στο πλαίσιο της υπέρβασης της παράθεσης τής νομολογίας με στόχο την ανά- δειξη και αξιολόγηση της δικαστικής συλλογιστικής. 2.1. Νομιμοποίηση Ως προς τη νομιμοποίηση, ο Weiler αναλύοντας το φαινόμενο τού συνταγματισμού της Ευρωπαϊ- κής Ένωσης (ΕΕ) διέκρινε μεταξύ δυο εγγενών πτυχών, τουτέστιν: «formal and social legitimacy», 17 που μπορεί να αποδοθούν ως η τυπική και η κοινωνική νομιμοποίηση αντίστοιχα. Υποβάλλεται ότι αυτή η ανάλυση παραμένει επίκαιρη και κυρίως εφαρμοστέα και στο εθνικό συνταγματικό παρά- δειγμα, δεδομένου ότι ο Weiler αναλύει διεξοδικά το ευρύτερο φαινόμενο του συνταγματισμού. 18 Ειδικότερα, η αναφορά σε «formal legitimacy» (τυπική νομιμοποίηση) παραπέμπει στις νομικές επι- ταγές που εμπεριέχονται συνδυαστικά στην αρχή του due process of law και στην απόλυτα απαραί- τητη ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Περιλαμβάνει την ανεξαρτησία και την αμεροληψία της δικαστικής εξουσίας σε σχέση με το κυρίαρχο δικαίωμα αυτορρύθμισης και του αποκλεισμού πα- ρέμβασης από τις άλλες εξουσίες κατά την επιτέλεση του έργου της. Περιλαμβάνει όμως και την πτυ- 14. Βλ. άρθρα 136-151 και 144 Κυπριακού Συντάγματος. Βλ. Savvas Papasavvas, La Justice Constitutionelle à Chypre (Presses Universitaires d’ Aix - Marseilles, Paris, 1998). 15. Βλ. τον περί Απoνoμής της Δικαιoσύνης (Πoικίλες Διατάξεις) Νόμo τoυ 1964 (Ν. 33/1964), Ηλιάνα Νικολά- ου, Ο Έλεγχος της Συνταγματικότητας των Νόμων και της Κατανομής των Αρμοδιοτήτων των Οργάνων του Κράτους στην Κύπρο: Η Συνταγματική Ρύθμιση, η Εξέλιξη και το Δίκαιο της Ανάγκης (Σάκκουλας, 2000). 16. The Attorney-General of the Republic v. Mustafa Ibrahim a.o. (1964) 1 CLR 195; Constantinos Kombos, The Doctrine of Necessity in Constitutional Law (Sakkoulas, 2015). 17. Joseph Weiler, The Constitution of Europe: “Do the New Clothes have an Emperor?” and other Essays on European Integration (Cambridge University Press, 1999) σελ. 205-06. 18. Constantinos Kombos, The ECJ and Judicial Activism: Myth or Reality? (Sakkoulas, 2010) σελ. 65-83.