ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Εισαγωγή 3 β. Ιδιωτική και κοινωνική ασφάλιση Ως ασφάλιση ορίζεται 7 μία « κοινωνία ομοίων κινδύνων, που παρέχει στα μέλη της, με αντάλλαγμα, αυτόνομη αξίωση για κάλυψη οικονομικής ανάγκης ». Στον ως άνω ορι- σμό εμπίπτει τόσο η ιδιωτική όσο και η κοινωνική ασφάλιση 8 . Συνεπώς, η πρώτη διάκριση που απαιτείται να λάβει χώρα είναι μεταξύ κοινωνικής και ιδιωτικής ασφά- λισης. Ιδιωτική ασφάλιση είναι αυτή που ασκείται από επιχειρήσεις με σκοπό την κάλυψη ορισμένων κινδύνων, όπου η έννομη σχέση μεταξύ ασφαλιστή και λήπτη της ασφάλισης/ασφαλισμένου βασίζεται σε σύμβαση 9 . Κοινωνική ασφάλιση είναι εκείνη που ασκείται από φορείς κοινωνικής ασφάλισης όπου η έννομη σχέση του φορέα με τον ασφαλισμένο βασίζεται στον νόμο 10 . Η διαφοροποίηση ιδιωτικής και κοινωνικής ασφάλισης είναι θεμελιώδης από νομικής πλευράς, καθώς το δίκαιο της ασφαλιστικής σύμβασης και το ειδικό ρυθμιστικό δίκαιο της ασφαλιστικής επιχείρη- σης αφορούν αποκλειστικά φορείς ιδιωτικής ασφάλισης, ενώ ως προς την κοινωνι- κή ασφάλιση προβλέπονται ειδικές διατάξεις δημοσίου δικαίου που διέπουν τόσο τη λειτουργία των φορέων αυτών, όσο και την έννομη σχέση των ασφαλισμένων με τους τελευταίους. Ιδιωτική και κοινωνική ασφάλιση έχουν ουσιώδεις διαφορές. Ηβασικότερη διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι καταρχήν η μεν ιδιωτική ασφάλιση βασίζεται σε σύμ- βαση η δε κοινωνική βασίζεται απευθείας στον νόμο 11 . Περαιτέρω, παρατηρούνται και άλλες διαφορές μεταξύ τους: Η ιδιωτική ασφάλιση, είναι προαιρετική ακόμη και όσον αφορά την υποχρεωτική ασφάλιση 12 , καθώς ο λήπτης επιλέγει ελεύθερα το πρόσωπο του ασφαλιστή, τα ασφάλιστρα καθορίζονται ανάλογα με τον κίνδυνο και η χρηματοδότησή της λαμβάνει χώρα κατά κύριο λόγο με τις εισφορές των ασφα- λισμένων, ενώ γενικότερα λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, όπου οι εισφορές συγκεντρώνονται σε αποθέματα, τα οποία δύνανται να καλύψουν την επέλευση των ασφαλιστικών κινδύνων 13 . Αντίθετα η κοινωνική ασφάλιση είναι υπο- χρεωτική, οι εισφορές δεν καθορίζονται με βάση τον κίνδυνο, η δε χρηματοδότησή της δεν βασίζεται μόνον στις εισφορές των ασφαλισμένων, αλλά και σε εισφορές ερ- γοδοτών, ορισμένες δε φορές και σε άμεσες ή έμμεσες επιχορηγήσεις του κράτους, ενώ λειτουργεί με βάση το αναδιανεμητικό σύστημα 14 . Ωστόσο, όπως διδάσκεται οι λοιπές αυτές διαφορές είναι επουσιώδεις, καθώς η βασική διάκριση μεταξύ ιδιω- 7. Βλ. ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ Α./ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ- ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ Ρ./ ΣΚΑΛΙΔΗ Λ. ό.π., σελ. 23. Επίσης βλ. σχετικά και ΡΟΚΑ Ι. Ιδιωτική ασφάλιση ό.π., σελ. 35. 8. Βλ. ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ Α./ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ- ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ Ρ./ ΣΚΑΛΙΔΗ Λ. ό.π., σελ. 23. 9. Βλ. ΡΟΚΑ Ι. Συμβατικό ασφαλιστικό δίκαιο ό.π., σελ. 61, 63. 10. Ibid, σελ. 61, 64. 11. Βλ. ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ Α./ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ Ρ./ ΣΚΑΛΙΔΗ Λ. ό.π., σελ. 29, όπου και σημειώνεται ότι θα ήταν ορθότερο να γίνεται λόγος για συμβατική ασφάλιση παρά για ιδιωτική. 12. Βλ. παρακάτω. 13. Βλ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ - ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗ Π.,“Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης”, 2 η εκδ., σελ. 27-28. 14. Idem. 7 8