ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

XXIV Προλογικό σημείωμα του ανθρώπινου βίου με επιπτώσεις σε ποικίλους τομείς και αγαθά. Ένα από αυτά είναι και οι γενετικοί πόροι, δηλ. κάθε είδους φυτικό, ζωικό, μικροβιακό ή άλλης προελεύσεως γενετικό υλικό υφιστάμενης ή εν δυνάμει αξίας σε φυσικές συνθήκες (in situ), καθώς και σε συλλογές διατήρησης (ex situ), λ.χ. Βοτανικοί Κήποι, Τράπεζες Γενετικού Υλικού όπως Τράπεζες Σπόρων, Συλλογές Μικροβίων, Μυκήτων. Ουσιαστικά, ο όρος “γενετικοί πόροι” περιλαμβάνει οποιοδήποτε υλικό βιολογικής προέλευσης ή οποιοδήποτε τμήμα του, που φέρει γενετικό υλικό εν δυνάμει χρήσιμο για τον άνθρωπο. Αναφερόμαστε στα φυτά, ζώα ή και μέρη αυτών ή και νεκρά τμήματά τους όπως τα αποξηραμένα δείγματα φυτών κ.α. καθώς και σε ιούς, βακτήρια και άλλα μικρόβια. Πρόκειται με λίγα λόγια για ένα αγαθό που συμπυκνώνει και εκφράζει ταυτόχρονα το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Και αυτό, διότι μέσα από το γενετικό υλικό και τις γε- νετικές πληροφορίες μεταφέρονται στο παρόν τα χαρακτηριστικά των γενετικών πόρων και συνδέονται όχι μόνον με την τωρινή αλλά και με την μελλοντική αξία χρήσης τους για τον άνθρωπο. Μαζί μάλιστα με τις γενετικές ιδιότητες και πληροφορίες μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και η παραδοσιακή γνώση για τις χρήσεις των γενετικών πόρων, η γνώση των αυτοχθόνων και τοπικών κοινοτήτων. Έτσι, με την αύξηση του ανθρώπινου πληθυ- σμού της Γης, την ανάδυση ποικίλων χρήσεων και τη συνακόλουθη διαρκή άνοδο της ζή- τησης για γενετικούς πόρους, άλλαξε άρδην και ο τρόπος αναζήτησής τους, πρόσβασης σε αυτούς και αξιοποίησής τους. Ο ρόλος τους αναβαθμίζεται συνεχώς καθώς συνειδη- τοποιείται η αξία του όλου δυναμικού τους. Οι γενετικοί πόροι είναι αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας, της καινοτομίας αλλά και της εμπορικής εκμετάλλευσης και καλύπτουν ένα εκτεταμένο φάσμα εφαρμογών που συνεχώς διευρύνεται λόγω της ΄επανάστασης΄ της βιοτεχνολογίας (επισιτιστικός και δια- τροφικός τομέας, αγροτικός, φαρμακευτικός, καλλυντικά προϊόντα, βιοκαύσιμα κ.α). Οι τεχνολογικές εξελίξεις, που συγχωνεύουν την ψηφιακή, φυσική και βιολογική σφαίρα αλλάζουν πλέον δραματικά τους τρόπους με τους οποίους η καινοτομία χρησιμοποιεί τους γενετικούς πόρους, ενώ και η αλματώδης εξέλιξη των βιοεπιστημών για τους γενε- τικούς πόρους προσδίδει νέα ώθηση στον τομέα αυτό. Μάλιστα, η καθοριστική σημασία της έρευνας για τους γενετικούς πόρους, και ιδιαίτερα εκείνης για τους ιούς, έλαβε νέες διαστάσεις στην τρέχουσα πανδημία ιδίως στον τομέα των εμβολίων και των φαρμάκων με τη χρήση παραδοσιακών αλλά και καινοτόμων μεθόδων, αξιοποιώντας τις επιστημο- νικές κατακτήσεις, μονοπολώντας το ενδιαφέρον της κοινωνίας. Έγινε, έτσι, η έρευνα κυ- ρίαρχη και στο ζήτημα της αντιμετώπισης του κορωνοϊού. Όχι βέβαια μόνον η αμιγής έρευνα, αλλά κυρίως η διάσταση της εμπορικής εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της και επομένως η αξιοποίηση με όρους της αγοράς και των εμπορικών προϊόντων, της χρη- σιμοποίησης των γενετικών πόρων. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες των εναλασσόμενων καθολικών και μερικών απαγορεύσε- ων του 2020 γράφτηκε η παρούσα μονογραφία, καρπός πολυετούς συστηματικής έρευ-