ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ κ.ά. που απαρτίζουν τα οικοσυστήματα παγκοσμίως και που είναι εν δυνάμει χρήσιμα για τον άνθρωπο και αξιοποιήσιμα από αυτόν 21 . Πιο συγκεκριμένα, οι γενετικοί πόροι είναι οποιοδήποτε υλικό βιολογικής προέλευσης ή οποιοδήποτε τμήμα του που φέρει γενετικό υλικό με εν δυνάμει αξία για τον άνθρω- πο και που βρίσκεται στο έδαφος, στο νερό, στον αέρα και σε κάθε σημείο σε φυσικές συνθήκες ή/και σε εκτός τόπου συλλογές διατήρησης (λ.χ. Βοτανικοί Κήποι, Τράπεζες Γε- νετικού Υλικού όπως Τράπεζες Σπόρων, Συλλογές Μικροβίων κ.ά.). Ουσιαστικά, ο όρος “γενετικοί πόροι” περιλαμβάνει φυτά, ζώα ή μέρη αυτών όπως σπέρματα, σπόρια, ανα- παραγωγικά κύτταρα ή και νεκρά τμήματα και μέρη αυτών όπως τα αποξηραμένα δείγ- ματα φυτών κ.α. καθώς και ζυμομήκυτες, ιούς, βακτήρια και άλλα μικρόβια που φέρουν γενετικό υλικό εν δυνάμει χρήσιμο και αξιοποιήσιμο από τον άνθρωπο 22 . Οι γενετικοί πόροι συνιστούν τον ακρογωνιαίο λίθο της βιολογικής ποικιλότητας, το ‘δο- μικό’ υλικό της ζωής στη Γη και συνδέονται με την πολιτισμική διαδρoμή του ανθρώπου, αλλά και με την υγεία του. Για πολλούς αιώνες, ιδιαίτερα οι φυτογενετικοί πόροι εξασφά- λιζαν τροφή στην ανθρωπότητα, ενώ από πολύ νωρίς αναδύθηκαν και οι φαρμακευτι- κές ιδιότητες των γενετικών πόρων, με το πέρασμα δε του χρόνου πολλαπλασιάστηκαν οι χρήσεις τους με σαφή οφέλη για τον άνθρωπο. Μέσα από την παραδοσιακή γνώση για τις χρήσεις των γενετικών πόρων, που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και συνδέει αυτόχθονες και τοπικές κοινότητες, οι γενετικοί πόροι αποκτούν προστιθέμενη αξία για τον άνθρωπο, την υγεία και την ευημερία του. Η αναζήτηση και η εξασφάλισή τους για αξιοποίηση εντατικοποιήθηκε με το πέρασμα του χρόνου και την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Οι γενετικοί πόροι αντιπροσωπεύουν σημαντικές πηγές για την ανθρώπινη ύπαρξη και την επιβίωση, λόγω των πραγματικών και εν δυνάμει εφαρμογών αξιοποίησής τους. Μάλιστα, μετά τα μέσα του 20ου αιώνα με τη σταδιακή κατοχύρωση δικαιωμάτων εκ- μετάλλευσης σε διάφορες κατηγορίες γενετικών πόρων (δικαιώματα δημιουργών φυτι- κών ποικιλιών, ευρεσιτεχνία–πατέντες), αλλά κυρίως με την ανάπτυξη της σύγχρονης βι- οτεχνολογίας, η αξία τους έχει ‘απογειωθεί΄, μέσω σημαντικής διεύρυνσης του πεδίου 21. Βλ. Lawson S., (2012), Regulating Genetic Resources: Access and Benefit Sharing in International Law, Edward Elgar Publishing, σελ. 3, ISBN -13: 978-1781001653. 22. Βλ. οπ.π. Μαριά Ε-Α (2015), Ο N. 3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας : κριτική ανάγνω- ση υπό το φως των εξελίξεων στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο για τους γενετικούς πόρους, (συμβολή σε Τιμητικό Τόμο), σελ. 1035-1062. Βλ. επίσης https://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/ international/abs/pdf/Glossary%20for%20Europa.pdf καθώς και https://www.naturvardsverket.se/ Documents/publikationer6400/978-91-620-8800-2.pdf?pid=22108 [πρόσβαση: Οκτώβριος 2020].