ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

6 ΓΕΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ Και τα δύο χειρίζονται κάποιο «τέλος», και μάλιστα δυσάρεστο. Έτσι, η «φοβία» μπροστά στο ΠτΔ είναι διαχρονικό φαινόμενο, που προκαλεί την αποστροφή προς αυτό, αλλά και την προσπάθεια απόκρυψης των οικονομικών δυσκολιών και την αναβολή (ή την απο- φυγή) της πτώχευσης 12 . 2. Η αρνητική αυτή όψη του ΠτΔ δεν πρέπει να κρύβει το προφανές: Σε μια οικονομία αγο- ράς, η επιχειρηματική αποτυχία αποτελεί ένα φυσιολογικό ενδεχόμενο. Η έξοδος επιχει- ρήσεων και η είσοδος νέων είναι μέρος μιας αέναης «βιολογικής» διαδικασίας, που μάλι- στα – σε κάποιο βαθμό – είναι ζητούμενη στο πλαίσιο της ανανέωσης των παραγωγικών δυνάμεων. Παρόμοια συμβαίνουν και στον οφειλέτη χωρίς επιχείρηση: Οποιοσδήποτε μπορεί να ατυχήσει, ανάλογα με τις προσωπικές του επιδιώξεις, το επάγγελμά του, το πε- ριβάλλον του, οικογενειακό και μη, η συγκυρία και τα ατυχήματα. Η πραγματικότητα αυτή έχει επιτρέψει στο ΠτΔ να διευρύνει τους στόχους του: Όχι απλώς να βάλει σε τάξη το χάος των ατομικών διώξεων και τον πανικό των πιστωτών, οργανώνοντας τη συλλογική ανα- γκαστική εκτέλεση και την έξοδο της επιχείρησης από την αγορά, αλλά και να δράσει πιο θετικά (ως ανανέωση ή «δημιουργική καταστροφή», κατά τον όρο του Schumpeter 13 ). Εξελισσόμενο στο χρόνο, το ΠτΔ έχει προσθέσει στις φιλοδοξίες του την αναδιάταξη των παραγωγικών δυνάμεων, τον περιορισμό του οικονομικού και κοινωνικού κόστους που προκαλεί η αφερεγγυότητα, τους τρόπους αποδέσμευσης πόρων εγκλωβισμένων στην πάσχουσα επιχείρηση 14 («την επιστροφή παραγωγικών μέσων σε δυνητικά παραγωγικές χρήσης το συντομότερο δυνατό», όπως ορίζει το άρθρο 75 του ΚΑφ), καθώς και την εξυ- γίανση της επιχείρησης που πάσχει. Παράλληλα, όλο και περισσότερα δίκαια προβλέπουν την απαλλαγή του οφειλέτη, που έχει διαβεί το «καθαρτήριο» της πτωχευτικής διαδικα- σίας, από τα χρέη του που δεν ικανοποιήθηκαν (“discharge”). Έτσι το ΠτΔ φιλοδοξεί να επιτελέσει και λειτουργία αποκαταστατική και θεραπευτική, ώστε η πάσχουσα επιχείρη- ση να εξυγιανθεί και να επανενταχθεί στην αγορά ή ο οφειλέτης χωρίς επιχείρηση, κυρί- ως αν δεν βαρύνεται με υπαιτότητα, να μπορέσει να ορθοποδήσει και να επανέλθει στην κοινωνία χωρίς τα βάρη της υπερχρέωσής του (“δεύτερη ευκαιρία”, “fresh start”). Η ανα- διοργάνωση της επιχείρησης (ή της θέσης του μη επιχειρηματία), ως έργο του ΠτΔ, συ- νιστά παρέμβαση που δικαιώνει τη δημιουργική και αισιόδοξη αποστολή του. Τέλος, το 12. Για τη φοβία αυτή βλ. Skeel, Bankruptcy Phobia, εις http: /ssrn.com/abstract= 1553366. Χαρακτηρι- στικά (αλλά και με χάρη) περιγράφει ο Πετρώνιος (27–66 μ.Χ.) τη φοβία του οφειλέτη μήπως οι τρίτοι αντιληφθούν την αφερεγγυότητά του: «Inclinatis quoque rebus suis, cum timeret ne creditores illum conturbare existimarent, hoc titulo auctionem proscripsit: C. IVLIVS PROCVLVS AVCTIONEM FACIET RERVM SVPERVACVARVM» – Petronius, Satyricon, XXXVIII. (Κι όταν λοιπόν οι υποθέσεις του χειροτέ- ρεψαν, φοβούμενος ότι οι δανειστές του θα καταλάβαιναν τη χρεωκοπία του, ανήγγειλε τον εξής πλειστη- ριασμό: «Ο Γ.Ιούλιος Πρόκουλος θα βγάλει σε πλειστηριασμό τα περισσευούμενά του πράγματα»!) Για την καταθλιπτική κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο οφειλέτης βλ. Κοτσίρη, Η πολυδιάσταση έννοια της αφερεγγυότητας, 23 ΠΣΕΔ Αλεξ. 2014, σ. 3. 13. Βλ. Capitalism, socialism and democracy, 1942. Βλ. και Τριανταφυλλάκη, H κρίση της επιχείρησης και η αντιμετώπισή της – ο ρόλος της υποχρέωσης πίστης, ΔΕΕ 2014, 204 (205). 14. Βλ. Paulus/Ποταμίτη/Ρόκα/Tirado, Το πτωχευτικό δίκαιο ως ένας από τους βασικούς πυλώνες της οικονο- μίας της αγοράς, ΔΕΕ 2015, 1065 (1067).