ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

8 ΓΕΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ντία, Γένοβα, Βενετία, Μιλάνο, κ.ά.) το εμπόριο ανθούσε και, όπως ήταν φυσικό, είχαν εισαχθεί νόμοι για την περίπτωση αδυναμίας πληρωμής των χρεών. Οι νομοθεσίες των πόλεων αυτών συγκρότησαν ένα ομοιογενές σύνολο κανόνων, όπου προείχε η τιμωρία του οφειλέτη, θεωρουμένου δόλιου και κακόπιστου 19 . Λέγεται ότι στη Φλωρεντία ο έμπορος που πτώχευε συρόταν στις Logge del Mercato Nuovo, και εκεί, γυμνωμένος και δεμένος με σκοινί, υψωνόταν πάνω από μια αιχμηρή πέτρα, πάνω στην οποία τον άφηναν να πέσει τόσες φορές, όσες αναλογούσαν στη σοβαρότητα των χρεών του 20 . Επίσης οι αρχές κατέστρεφαν τον «πάγκο» του εμπόρου («banca rotta» 21 ). Από την άλλη μεριά, δεν έλειπαν οι δυνατότητες συμβιβασμού με τους πιστωτές, για τις οποίες μάλιστα παρείχετο στον οφει- λέτη ελευθερία μετακίνησης (salvocondotto), προκειμένου να έλθει σε επαφή μαζί τους. Αναστολή των πτωχευτικών διώξεων αναφέρεται επίσης κατά τη διάρκεια των πανηγύρεων (foires), για την ενί- σχυση των τελευταίων 22 . Κανόνες για την πτώχευση υπήρχαν και πέρα από την Ιταλία. Οι χανσεατικές πόλεις του Βορρά εί- χαν και αυτές κανόνες για την πτώχευση. Στη Λυών είδε το φως ο πρώτος γαλλικός πτωχευτικός νό- μος (1667), επηρεασμένος από τα ιταλικά θέσμια, τον οποίο ακολούθησε το Διάταγμα περί εμπορίου 1673 (Ordonnance du Commerce) 23 , που ενοποίησε το ΠτΔ της Γαλλίας, απειλώντας με θανατική ποινή τους δόλιους χρεοκόπους. Στην Ισπανία ιδιαίτερη απήχηση είχε το βιβλίο του Salgado de Somoza, «Labyrinthus creditorum concurrentium ad litem per debitorem communem inter illos causatam» (1646), που υπήρξε το πρώτο σύγγραμμα ΠτΔ και επηρέασε έντονα τα γερμανικά δίκαια. Εν τω μεταξύ στην Αγγλία η Bankrupts Act (1542) είχε προβλέψει την ισότιμη μεταχείριση των πιστω- τών «according to the quantity of their debts». III. Ο γαλλικός Code de Commerce. Ο ναπολεόντειος Εμπορικός Κώδικας του 1807 περιείχε αυτο- τελές (τρίτο) βιβλίο για την πτώχευση και τη χρεωκοπία. Βασικός προσανατολισμός του δικαίου αυ- τού ήταν η πτώχευση του εμπόρου. Ο Ναπολέων θεωρούσε ότι ο έμπορος ευθύνεται για την εμπο- ρία του όπως ο καπετάνιος για το πλοίο του, και ότι αν η εμπορία αυτή βυθίζεται, θα πρέπει να είναι υπεύθυνος για το ναυάγιο 24 . Γι’ αυτό θέλησε τις διατάξεις του Κώδικα αυστηρές 25 . Ήταν δε τόσο αυ- στηρές, που προκαλούσαν τη φυγή των οφειλετών, ώστε, όπως λέγεται, οι σύνδικοι να έχουν δυσκο- λίες συλλογής πληροφοριών για την περιουσία τους 26 . Κριτική επίσης ασκήθηκε στον Κώδικα για τις ανέντιμες πρακτικές (δημιουργία εικονικών δανειστών, δωροδοκία μεγαλοδανειστών για να συναινέ- σουν στους όρους του συμβιβασμού, αδράνεια των πτωχευτικών οργάνων), που ο Κώδικας δεν αντι- μετώπιζε με αποτελεσματικότητα 27 . Γενικά όμως ο Code de Commerce εισήγαγε μια πιο εξελιγμένη και καλύτερα ρυθμισμένη μορφή πτωχευτικού δικαίου, με αυτή δε τη μορφή εισήχθη στην Ελλάδα. IV. O ελληνικός Εμπορικός Νόμος. Οι διατάξεις του τρίτου βιβλίου του Code de Commerce, ως τμήμα του Εμπορικού Νόμου (ΕμπΝ) 28 , υπήρξαν το δίκαιο που κυρίως ρύθμιζε την πτωχευτική διαδικασία 19. Κ.Ρόκας, ΠτΔ, 1978, σ. 21. 20. Bertacchini κ.ά./G.Pacchi, Manuale, 2007, σ. 2. 21. Εντεύθεν οι όροι bancarotta, bankruptcy, Bankrott. 22. Ellul, Histoire des institutions – Le moyen âge, 1962, σ. 223. 23. Για το οποίο βλ. Szramkiewicz, Histoire du droit des affaires, 1989, σ. 182 επ. 24. Voinot, σ. 6. 25. Βλ. Szramkiewicz, Histoire du droit des affaires, 1989, σ. 299 επ. 26. Jeantin/Le Cannu, Entreprises en difficulté, 1999, σ. 347. 27. «Le drame d’une faillite [...] constitue à Paris une de plus monstrueuses plaisanteries légales». Honoré de Balzac, César Birotteau (1837). 28. Βλ. σχετικά Περάκη, Γενικό μέρος του ΕμπΔ, 2018, σ. 50.