COVID-19: ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Π. Παπαρρηγοπούλου 10 με τις αρχές της προφύλαξης 1 , της υψηλής ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, της συνεργασίας, της ενημέρωσης και της συμμετοχής. Η προληψη των πανδημιών διακρίνεται σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια. Η πρωτοβάθ- μια, εστιάζει στην καταπολέμηση της εμφάνισης των ασθενειών με τη λήψη μέτρων που εξουδετερώνουν τα αίτιά τους ενώ η δευτεροβάθμια στην παρέμβαση σε αρχικό στάδιο για να αποτραπεί η εμφάνιση των πρώτων κλινικών και βιολογικών συμπτωμάτων. Η πρόληψη των μεταδοτικών ασθενειών που έχουν εκδηλωθεί και επιφέρουν σημαντικούς κινδύνους μολύνσεων αποτελεί την πλέον παραδοσιακή έκφανση της υγειονομικής τάξης και ασφάλειας. Από αρχαιοτάτων χρόνων λαμβάνονταν, κατά περίπτωση, μέτρα για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης των επιδημιών και πανδημιών. Ωστόσο, μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα οι παρεμβάσεις της Κοινωνίας των Εθνών και στη συνέχεια του ΠΟΥ για την προστασία της δημόσιας υγείας γίνονται συστηματικές και εμπεδώνεται ότι οι μεμονωμένες κρατικές παρεμβάσεις δεν αρκούν. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με την αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία του πληθυσμού ή μιας ομάδας ανθρώπων, την αναπτυξη στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτών των κιν- δύνων και τον έλεγχο των αποτελεσμάτων της στρατηγικής αυτής. Η υγιεινή και ασφάλεια στηρίζεται στην υποχρέωση των Αρχών να ανιχνεύουν τους εν δυνάμει κινδύνους και να τους αντιμετωπίζουν προληπτικά. Αν οι κίνδυνοι «ξεφύγουν» ενεργοποιούνται οι Αρχές με την καθιέρωση συστημάτων συναγερμού, έγκαιρης προειδοποίησης, φαρμακο-επα- γρύπνησης, έγκαιρης δήλωσης κρουσμάτων λοιμωδών ασθενειών, κατάστασης έκτακτης υγειονομικής ανάγκης κ.λπ . Η τυποποίηση των κινδύνων και των διαδικασιών, η αξιολόγη- ση των αποτελεσμάτων, η εκπαίδευση και η συνεργασία και τέλος τα αναγκαστικά μέτρα, όπως οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί, συμβάλλουν στην προστασία της δημόσιας υγείας. Σε περιπτώσεις επιστημονικής αμφιβολίας, η αρχή της προφύλαξης ενεργεί προστατευτικά αντί της αρχής της πρόληψης (που προϋποθέτει ότι ο κίνδυνος είναι βέβαιος και πέραν πάσης επιστημονικής αμφιβολίας). Η προστασία της δημόσιας υγείας αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τους διεθνείς ορ- γανισμούς και ιδίως τον ΠΟΥ και την ΕΕ, επειδή όπως προαναφέρθηκε οι απειλές για την ανθρωπότητα είναι παγκόσμιες και η προληπτική προστασία της υγείας του πληθυσμού έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα και σαφώς είναι περισσότερο οικονομική σε σύγκριση με τη θεραπεία. Οι διεθνείς οργανισμοί βελτιώνουν συνεχώς το θεσμικό πλαίσιο και τις διαδικασίες και μεθόδους ελέγχου της εφαρμογής του, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες υγειονομικές προκλήσεις. Το θεσμικό αυτό πλαίσιο αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο 1. O όρος «αρχή της προφύλαξης» και το περιεχόμενό της διατυπώνονται για πρώτη φορά με δεσμευτικό χαρα- κτήρα στη Διακήρυξη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το 1992. Έκτοτε, η αρχή της προφύλαξης έχει διατυπωθεί σε πολλά διεθνή και εσωτερικά νομικά κείμενα. Στο ευρωπαϊκό δίκαιο εφαρμόζεται στο δικαίωμα προστασίας του περιβάλλοντος, στο δικαίωμα προστασίας της υγείας και στο δικαίωμα προστασίας του κατα- ναλωτή. Το περιεχόμενο της αρχής συνίσταται στην υποχρέωση λήψεως μέτρων όταν υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα ως προς τον κίνδυνο επέλευσης επικίνδυνων ή μη αναστρέψιμων βλαβών στο περιβάλλον, στην υγεία ή στην ασφάλεια του καταναλωτή από οποιαδήποτε δραστηριότητα ή έργο.