Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

2 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ γονικές εστίες και τη διοχέτευση της δημιουργικής ικανότητας των τολμητιών, σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής μας διαδρομής. Ο υδάτινος ορίζοντας, που έδωσε και δίνει έναυσμα για την πρόοδο, την παραγωγή σκέψης και πολιτισμού. Η σπουδαιότητα της θάλασσας για την ανθρώπινη ιστορία και την ανάπτυξη, εύλο- γο ήταν εξ αρχής να προβληματίσει για τους κανόνες που θα έπρεπε να ισχύσουν, ως προς την πρόσβαση και τη δραστηριοποίηση σε αυτή. Το μεγαλείο και το μέγεθός της, που υμνήθηκε και λατρεύτηκε ως θεότητα, διαχρονικά και πέρα από δόγματα, τελε- τουργικά και δοξασίες, ήταν αυτό που σε μεγάλο βαθμό οδηγούσε στο συμπέρασμα, καθ’όλη την αρχαιότητα, ότι δεν μπορούσε να νοηθεί ιδιοκτησιακό καθεστώς στη θά- λασσα. Αποκλειστικότητα δηλαδή δικαιωμάτων σε σχέση με την εκμετάλλευση του πλούτου της, αλλά και τις διαδρομές μέσα σε αυτή. Η απόφαση εξάλλου να πλεύσει κανείς στο θαλάσσιο βασίλειο, ειδικά σε σχέση με τα μέσα της αρχαιότητας, αποτελού- σε εξ ορισμού και επιλογή διάθεσης στην κυριαρχική και απρόβλεπτη συμπεριφορά του θαλάσσιου στοιχείου. Θα ήταν ύβρις και μόνο να επιχειρήσει ο άνθρωπος να θέ- σει όρια και πλαίσιο ελέγχου του. ΗΦιλοσοφία Δικαίου ως προς την αυτονόητη αδυναμία και την άνευ αντικειμένου και σκοπιμότητας επιδίωξη να εκχωρηθούν και να κατοχυρωθούν δικαιώματα επί της θά- λασσας, αντικατοπτρίζεται και στις τοποθετήσεις των Ρωμαίων νομομαθών και λογίων Κέλσου και Ουλπιανού. Για τους Ρωμαίους η υδάτινη απεραντοσύνη επιβεβαιώνει ότι δεν είναι δεκτική επικυριαρχίας. Μια προφανής διαπίστωση, που επιβεβαίωνε το αυ- τονόητο και την κοινή λογική πως η αδυναμία διεκδίκησης ή αναγνώρισης ιδιοκτησι- ακών δικαιωμάτων στη θάλασσα, αποτελούσε άγραφο νόμο και απόλυτη φυσική επι- λογή. Η αξιωματική αυτή προσέγγιση βρήκε μεταξύ άλλων τη νομική της αποτύπωση στο καθεστώς του res nullius. Κανείς δε θα μπορούσε να θεωρηθεί και να νοηθεί ως ιδιοκτήτης της θάλασσας ή να διεκδικεί άλλου είδους δικαιώματα και αξιώσεις επ’αυ- τής. Κατά τον HugoGrotius και τις σκέψεις που ανέπτυξε στο βιβλίο τουMare Liberum, το 1609, η αδυναμία θεμελίωσης ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων και αξιώσεων, ειδικά για τους ωκεανούς και την ανοιχτή θάλασσα, είναι απότοκος της αδυναμίας κατάκτησής τους. Κατ' επέκταση, η θάλασσα θεωρούνταν ότι είναι χώρος ανοιχτός για όλους, για να επικοινωνήσουν, να ταξιδέψουν, να αναζητήσουν την τύχη τους και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Η κοινόχρηστη αυτή λειτουργία αποτυπώνονταν στον ορισμό του λεγομένου res communis. Ο όρος φαίνεται να κωδικοποιείται τον 6ο αιώνα μ.Χ. στην Ιουστινιάνειο Νομοθεσία. Αναφέρεται σε πράγματα που είναι κοινά τοις πάσι. Η αντι- διαστολή του με τον όρο res nullius, συνίσταται στο ότι ο τελευταίος αναφέρεται σε πε- ριουσία επί της οποίας δεν έχει θεμελιωθεί ιδιοκτησία-ownerless property. Η δογματική αυτή περιγραφή του καθεστώτος που διέπει τη θάλασσα, ως χώρος ιδίως που δεν επηρεάζεται και προσδιορίζεται από την ηπειρωτική χώρα και κάθε έκταση ξηράς με διαρκή στοιχεία παρουσίας, εύλογα επηρεάστηκε και επιχειρήθηκε η ανα- θεώρηση και η προσαρμογή της. Η όλη διαδικασία ήταν σε άμεση συνάρτηση με την ιστορική εξέλιξη, τις δυνατότητες και τις διεκδικήσεις του ανθρώπινου παράγοντα,