Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

4 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ των νέων αποικιών και υπερπόντιων κτήσεων, καθώς επίσης και η ενίσχυση της ισχύ- ος των κρατών που αναδεικνύονταν σε θαλάσσιες δυνάμεις και τα συγκρουόμενα με- ταξύ τους συμφέροντα, ήταν παράγοντες που καθιστούσαν απαραίτητη την αποτύ- πωση και επικαιροποίηση κανόνων και όρων για το θαλάσσιο εμπόριο, τις θαλάσσιες οδούς και την αναγνώριση δικαιωμάτων και όρους συνύπαρξης και επίλυσης των δια- φορών μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών. Το περιεχόμενο και η ρυθμιστική έκτα- ση των κανόνων αυτών ήταν απότοκος και της δικαιοπολιτικής στάσης και επιλογών των εμπνευστών τους, αλλά και της ισχύος των κρατών που υπαγόρευαν τους όρους δραστηριοποίησης αλλά και θεμελίωσης δικαιωμάτων στο υδάτινο βασίλειο. Ήδη η Αγγλία διεκδικούσε να είναι η μόνη αρμόδια κυρίαρχος στη έκδοση αδειών για την αλιεία στη Βόρεια Θάλασσα, ενώ η Ισπανία και η Πορτογαλία θεωρούσαν ότι ήταν αποκλειστικά κυρίαρχες των υδάτων, ακόμα και των ωκεανών που μεσολαβούσαν για την πρόσβαση στις υπερπόντιες κτήσεις τους και τα νέα εδάφη που ανακάλυψαν και σε κάθε περίπτωση για τα ύδατα που περίκλειαν τις νέες αυτές κτήσεις τους και εδαφι- κές ανακαλύψεις τους. Στο πλαίσιο αυτό η Ισπανία θεωρούσε ότι ο Ειρηνικός Ωκεανός ήταν για τη διασφάλιση των συμφερόντων της, μια κλειστή θάλασσα και για τον λόγο αυτό διατηρούσε ναυτική δύναμη επιτήρησης και ελέγχουν των στενών του Μαγγε- λάνου, που ήταν για την εποχή η μόνο πύλη πρόσβασης στον Ειρηνικό Ωκεανό, από τον Ατλαντικό. Ομοίως η Πορτογαλία θεωρούσε ότι όλος ο Ανατολικός Ινδικός Ωκεα- νός αποτελούσε σφαίρα κυριαρχίας της, για να διασφαλίσει το εμπόριο από και προς τις κτήσεις της, που αυτός περιέβαλε. Η αξίωσή της αυτή στηριζόταν και σε σχετικό Παπικό Διάταγμα (Romanus Pontifex), που είχε εκδοθεί το 1455. Το πρώτον είχε εκδο- θεί το 1436. Επιβεβαίωνε την κυριαρχία του Πορτογάλου Βασιλέα σε όλα τα εδάφη δυ- τικά του ακρωτηρίου Bojador στην Αφρική. Είναι γνωστό εξάλλου πως ο Ποντίφηκας στήριζε και στηριζόταν στους μεγάλους Βασιλικούς Οίκους, που με την ανακάλυψη του νέου κόσμου και νέων εδαφών, δημιουργούσαν μοναδική δυναμική διεύρυνσης του ποιμνίου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η αντιδικία μεταξύ Ισπανίας και Πορ- τογαλίας για τις κτήσεις στον Νέο Κόσμο, όπως και τις θαλάσσιες ζώνες ελέγχου τους στον ΑτλαντικόΩκεανό, διευθετήθηκε με τη Συνθήκη τηςTordesillas, το 1494, που συ- νήφθη στην ομώνυμη Ισπανική πόλη. Η αναγνώριση όμως δικαιωμάτων, ακόμα και αποκλειστικότητας στις Μεγάλες Θα- λάσσιες Δυνάμεις της εποχής, έπρεπε να ανταποκρίνεται σε μια διαρκή άσκηση ισορ- ροπίας. Κι αυτό γιατί νέες δυνάμεις αναδύονταν, ενώ οι ανακαλύψεις των θαλασσοπό- ρων, το κίνητρο και η προοπτική για νέες εξερευνήσεις και η συνακόλουθη ενίσχυση και γιγάντωση του εμπορίου, με είδη μοναδικής αξίας και ζήτησης στηΜητροπολιτική Ευρώπη αλλά και πολύτιμα μέταλλα, αποτελούσαν πρόσθετο δέλεαρ σε χώρες και ιδι- ώτες που επιθυμούσαν να δραστηριοποιηθούν στη θάλασσα. Παράλληλα οι υφιστά- μενοι ανταγωνισμοί μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, αλλά και η διαρκής επιθυμία για επαύξηση των κεκτημένων τους, δημιουργούσαν συνθήκες σύγκρου-