ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΗ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΚΕΦ. 1 ο – Θεμελιώδη στοιχεία και ιστορική εξέλιξη της κεντρικής τραπεζικής 9 φορων στόχων οικονομικής πολιτικής 17 . Ο όρος «άσκηση της νομισματικής πο- λιτικής» περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που λαμβάνονται προς το σκοπό του επηρε- ασμού της προσφοράς χρήματος στην οικονομία, αλλά και άλλων οικονομικών μεταβλητών, όπως τα επιτόκια δανεισμού των εμπορικών τραπεζών 18 . Η άσκη- ση της νομισματικής πολιτικής διακρίνεται σε «συμβατική» και σε «μη συμβατι- κή νομισματική πολιτική» (‘ conventional ’ και ‘ unconventional monetary policy’ , αντίστοιχα), με κάθε κατηγορία να ασκείται με διαφορετικά μέσα εκ μέρους της κεντρικής τράπεζας. Η συμβατική νομισματική πολιτική (άλλως, «πολιτική των επιτοκίων δανει- σμού»/‘exchange rate policy’) συνιστά την «παραδοσιακή» έννοια της νομισμα- τικής πολιτικής, ασκούμενη συνήθως σε περιόδους σταθερότητας του χρηματο- πιστωτικού συστήματος. Κατά τη συνήθη άσκηση της νομισματικής πολιτικής, η κεντρική τράπεζα παρεμβαίνει στη λειτουργία του νομισματικού συστήματος με τα εξής μέτρα: (i) Τις « πράξεις ανοικτής αγοράς », που διαμορφώνουν την ασκού- μενη νομισματική πολιτική μέσω του επηρεασμού των επιτοκίων δανεισμού και του ελέγχου της ποσότητας χρήματος στις αγορές 19 . (ii) Την παροχή παγίων δι- ευκολύνσεων εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, με σκοπό τη χορήγηση και απορρόφηση ρευστότητας από και προς τα πιστωτικά ιδρύματα και τα λοιπά χρη- ματοπιστωτικά ιδρύματα (« διευκόλυνση οριακής χρηματοδότησης» / ‘marginal lending facility’ και « διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων» / ‘deposit facility’ , αντιστοίχως)· και, τέλος (iii) την επιβολή στα τραπεζικά και χρηματοπιστωτι- κά ιδρύματα που επιτρέπεται από το νόμο να δέχονται καταθέσεις, υποχρέωσης διατήρησης ποσοστού των καταθέσεων αυτών σε λογαριασμούς της κεντρικής τράπεζας, με σκοπό τη σταθεροποίηση των επιτοκίων της αγοράς χρήματος. Οι κεντρικές τράπεζες καθορίζουν τόσο το υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής ως άνω πράξεων, όσο και τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού επιλέξιμων ως εγγύηση (‘collateral’) στο πλαίσιο των πιστωτικών συναλλαγών που διεξάγουν. Από την άλλη, η άσκηση της μη συμβατικής νομισματικής πολιτικής/‘balance sheet policy’ ενεργοποιείται σε εξαιρετικές συνθήκες, ως απάντηση στην απο- πληθωριστική απειλή που ανακύπτει σε καιρούς κρίσης του χρηματοπιστωτι- κού συστήματος 20 . Η μη συμβατική νομισματική πολιτική αποτελεί εξέλιξη της 17.  Bofinger, P. (2001), pp. 127–161, Mishkin, F. S. (2007), passim, Rossi, S . (2008), passim [οι παραπομπές από Gortsos, C.V. (2019 a), σελ. 11], European Central Bank (2011), Bank for International Settlements (2009 b). 18.  Bofinger, P. (2001), pp. 321–368, Mishkin, F. S. (2007), pp. 161–252, Disyatat, P. , (2008), passim [οι παραπομπές από Gortsos, C.V. (2019 a), σελ. 12]. 19.  ‘Open market operations’, όρος με τον οποίο περιγράφεται η αγορά εκ μέρους της κεντρι- κής τράπεζας βραχυπρόθεσμων ομολόγων του δημοσίου από τις χρηματαγορές, με αποτέ- λεσμα την αύξηση της προσφοράς χρήματος και μείωσης των επιτοκίων. 20.  Borio, C., & Nelson, W . (2008), pp. 31–46· Committee on the Global Financial System (July 2008), passim, Bank for International Settlements (2011), passim.