ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΗ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Πρόλογος - Ευχαριστίες Η σχέση μεταξύ δικαίου και οικονομίας αποτελούσε ανέκαθεν γοητευτικό πεδίο έρευνας και μελέτης. Παραδοσιακό σημείο συγκερασμού τoυς αποτελεί η πολι- τική οικονομία, η οικονομική ανάλυση του δικαίου αλλά και η απόπειρα δικαιι- κής ρύθμισης τομέων της οικονομικής δραστηριότητας που διέπονται έντονα από τις αρχές της οικονομικής επιστήμης (‘financial regulation’). Από όποια σκοπιά κι αν εξετασθεί, η διαλεκτική μεταξύ δικαίου και οικονομίας γεννά πληθώρα θε- ωρητικών προβληματισμών, αποτελώντας συνάμα εφαρμοσμένη επιστήμη, τόσο από τη νομική, όσο και από την οικονομική σκοπιά της· εν όψει των χαρακτηρι- στικών της αυτών, γοητεύει κορυφαίους θεωρητικούς και διανοητές, με εντελώς αντίθετες καταβολές και αντικρουόμενα πορίσματα. Κατά τον K. Marx, το δίκαιο δεν επηρεάζεται απλά, αλλά προσδιορίζεται από την οικονομία. Ο επηρεασμός του δικαίου από την οικονομία είναι τόσο βαθύς, ώστε το δίκαιο να θεωρείται ως μια απλή αντανάκλαση των επικρατουσών οικονομικών συνθηκών: « [...] οι νομικές σχέσεις, όπως άλλωστε και οι μορφές του Κράτους, δεν μπορούν να εξηγηθούν ούτε από μόνες τους, ούτε από την υποτιθέμενη γενική εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος. Οι ρίζες τους βρίσκονται κυρίως στις υλικές συνθήκες, που ο Hegel, κατά το παράδειγμα των Άγγλων και των Γάλλων του ΙΗ’ αιώνα, εντάσσει στο σύνολό τους, στην ‘ιδιωτική κοινωνία’ [...]. Μέσα στην κοινωνική παραγωγή της ύπαρξής τους, οι άνθρωποι συνάπτουν καθορισμένες σχέσεις, αναγκαίες και ανεξάρτητες από την θέλησή τους∙ αυτές οι παραγωγικές σχέσεις αντιστοιχούν σε δεδομένο βαθμό ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων. Το σύνολο των σχέσεων αυτών σχηματίζει την οικονομική δομή, επί της οποίας υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα και στο οποίο αντιστοιχούν καθορισμένες μορφές της κοινωνικής συνείδησης» 1 . Αρκετά χρόνια αργότερα, ο M. Weber διατυπώνει μια λιγότερο δογματική αλλά συγγενή θέση με αυτή του Marx, στο πλαίσιο της δικής του προσέγγισης της στε- νής σχέσης του δικαίου με την οικονομία· η βασική θέση του Weber περί εκλο- γίκευσης και τυποποίησης του δικαίου συναρτάται με τη διαπίστωση ότι η ανά- πτυξη των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων προϋποθέτει τη δυνατότητα ασφαλούς πρόβλεψης των συνεπειών που συνεπάγεται κάθε οικονομική πρωτο- βουλία, αυτή δε η μορφή της «ασφάλειας δικαίου» κατοχυρώνεται εξ αντικειμέ- νου μόνο εντός του πλαισίου του ορθολογικού και τυποποιημένου δικαίου: 1.  Marx, K . (1859)∙ η παραπεμπόμενη ελληνική μετάφραση από Παπαχρίστου, Θ . (1999), σελ. 144.