ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 5 Ο βασικότερος όμως ρόλος του χρήματος είναι άλλος. Είναι η ενίσχυση και προώ- θηση της ομαλής λειτουργίας του παραγωγικού και εμπορικού κυκλώματος με τη διευκόλυνση της διακίνησης των εμπορευμάτων και των συντελεστών παραγω- γής. Με την καθιέρωση και την ευρεία χρησιμοποίηση του χρήματος στις συναλ- λαγές, εξοικονομούνται χρόνος και ανθρώπινες ενέργειες που διαφορετικά σπα- ταλούνται όταν αρχίζει να διευρύνεται η αγορά που λειτουργεί με το σύστημα του αντιπραγματισμού. Για να εκπληρωθεί ο ρόλος αυτός του χρήματος, προϋ- ποτίθεται η ύπαρξη μιας κοινωνίας οικονομικά οργανωμένης, μιας κοινωνίας της οποίας τα μέλη πραγματοποιούν συχνές επαφές για να ανταλλάξουν αγαθά και υπηρεσίες. Στον Ροβινσόνα Κρούσο τα χρήματα ήταν τελείως άχρηστα, για όσο καιρό έμενε στο νησί. Ανταλλαγές δεν έκανε και για να μετρήσει τη συγκριτική αξία των αγαθών που κατασκεύαζε, αρκούσε να συγκρίνει τον κόπο για την κα- τασκευή τους με την ωφέλεια που του πρόσφεραν. Περιορισμένες εξ άλλου υπηρεσίες θα μπορούσε να προσφέρει το χρήμα σε μια κοινωνία μικρή και απομονωμένη. Μια τέτοια κοινωνία παράγει, διακινεί και κα- ταναλώνει μικρό αριθμό αγαθών. Το εμπόριό της γίνεται σχετικά εύκολα με το σύστημα της ανταλλαγής αγαθών. Καθώς όμως αυξάνεται ο πληθυσμός της κοι- νωνίας αυτής, πλουταίνει η ποικιλία των ειδών που παράγει, πλαταίνουν τα γε- ωγραφικά όρια των συναλλαγών της και εξειδικεύεται η παραγωγική δραστη- ριότητα των μελών της, η ανταλλαγή σε είδος γίνεται όλο και πιο δύσκολη, χρονοβόρα και αντιπαραγωγική. Στη διακίνηση των εμπορευμάτων απασχολείται ένα μεγάλο μέρος από τους διαθέσιμους συντελεστές παραγωγής, που διαφορε- τικά θα μπορούσε να απασχοληθεί στην παραγωγή, αυξάνοντας έτσι το συνολικό προϊόν της οικονομίας. Κάτω από τέτοιες συνθήκες ο πολυμήχανος και πολύτρο- πος homo economicus αναζητά διάφορα μέσα που απλουστεύουν τη συναλλακτι- κή του διαδικασία. Και δεν αργεί να ανακαλύψει το χρήμα, ένα αγαθό που μπορεί να λειτουργεί σαν μέσο πληρωμών, σαν μέτρο της αξίας, σαν μέσο αποταμίευσης και σαν μέτρο έκφρασης οφειλών και μελλοντικών παροχών. Η κοινωνία αφήνει έτσι τον αντιπραγματισμό και προχωρά στο στάδιο της εγχρήματης οικονομίας. 1.2 Αντιπραγματισμός Στην πορεία του ανθρώπου προς την ευημερία και την πρόοδο, σημαντικό βήμα έγινε όταν ο άνθρωπος αντελήφθη τη σκοπιμότητα και υιοθέτησε το σύστημα της ανταλλαγής αγαθών. Ο αντιπραγματισμός επέτρεπε στο κάθε άτομο να εξει- δικεύεται στην παραγωγή εκείνου μόνο του αγαθού ή των αγαθών, στην οποία ήταν πιο παραγωγικό ή την οποία προτιμούσε. Η εργασία του «καθενός στο είδος του» είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής παραγωγής τόσο σε από- λυτο μέγεθος όσο και ανά εργαζόμενο. Η αύξηση της παραγωγικότητας και του προϊόντος επέτρεπε την ανετότερη κάλυψη των αναγκών. Καθώς όμως καλύπτο- νται οι ανάγκες που ήδη υπάρχουν, γεννιούνται νέες και περισσότερες. Για να αντιμετωπισθούν και αυτές, πρέπει να αυξάνονται συνεχώς η ποσότητα και η ποι-