ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ μός των εμπορευμάτων που είναι υποψήφια για ανταλλαγή είναι Ν, θεωρητικά, το καθένα τους μπορεί να ανταλλαγεί με άλλα (Ν-1). Έτσι, στο κάθε εμπόρευ- μα αντιστοιχούν (Ν-1) σχετικές τιμές και οι συναλλασσόμενοι πρέπει να συγκρα- τούν συνολικά Ν (Ν-1)/2 σχετικές τιμές 2 . Αν δηλαδή τα αγαθά είναι 10, χρειά- ζεται ο υπολογισμός 45 σχετικών τιμών. Αν τα αγαθά είναι 100, χρειάζεται να υπολογισθούν και να συγκρατηθούν 4.950 σχέσεις ανταλλαγής. Είναι αδύνατο να θυμάται κανείς όλες αυτές τις σχετικές τιμές, για να ξέρει κάθε φορά αν η συ- γκεκριμένη συναλλαγή που του προτείνεται είναι συμφέρουσα ή όχι. Δυσκολίες παρουσιάζονται επίσης, όταν ορισμένα αγαθά κυκλοφορούν σε διάφορες ποιό- τητες ή όταν έχουν διαφορετική αξία κατά μονάδα και δεν είναι εύκολα διαιρετά. Είναι δύσκολο λ.χ. να υπολογισθεί η σχέση ανταλλαγής των διαμαντιών με νερό ή του αυτοκινήτου με ψωμί. Ένα ακόμα βασικό μειονέκτημα του αντιπραγματισμού είναι η έλλειψη ενός ικα- νοποιητικού μέτρου για την έκφραση και τον υπολογισμό πληρωμών που θα γί- νουν στο μέλλον. Βέβαια, ορισμένα δάνεια μπορούν να γίνουν σε είδος ή μπορεί να συμφωνηθεί η πληρωμή σε είδος των μισθών, τόκων και ενοικίων. Ακόμα και σήμερα, σε αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, τέτοιες συμφωνίες για μελλοντικές παροχές σε είδος δεν είναι σπάνιες. Στην πράξη όμως δημιουργούνται ποικίλα προβλήματα, παρεξηγήσεις και αντιδικίες, για το είδος και την ποιότητα της αντι- παροχής που συμφωνήθηκε. Κι αυτό, επειδή συνήθως είναι αδύνατο να προβλε- φθεί με ακρίβεια η μελλοντική ανταλλακτική αξία του είδους που συμφωνήθηκε. Τέλος, στο σύστημα του αντιπραγματισμού δεν βρίσκει άνετη διέξοδο η έμφυτη ροπή του ανθρώπου να αποταμιεύει ένα τμήμα από το εισόδημά του. Ένα μέρος βέβαια από τα αγαθά που παράγονται, μπορεί να αποθηκευθεί για αργότερα. Τα αγαθά όμως που αποθηκεύονται, υπόκεινται σε φθορές ή αλλοιώσεις και μάλιστα σε έκταση που δεν είναι εκ των προτέρων γνωστή. Έτσι, παραμένει ακαθόριστη η πιθανότητα διάθεσης και αβέβαιη η ανταλλακτική αξία του είδους που αποταμι- εύεται για να διατεθεί στο μέλλον. Επειδή η αποταμίευση είναι απαραίτητη προϋ- πόθεση για την αύξηση του φυσικού κεφαλαίου μιας οικονομίας, είναι φανερό ότι, στην οικονομία που δεν καταφέρνει να ξεπεράσει το στάδιο του αντιπραγμα- τισμού, περιορίζονται οι δυνατότητες αύξησης του φυσικού κεφαλαίου και καθυ- στερεί η άνοδος της παραγωγικότητας, του συνολικού προϊόντος και του γενικού επιπέδου διαβίωσης. Αυτό που λείπει από την οικονομία του αντιπραγματισμού είναι η ύπαρξη ενός ικανοποιητικού μέσου αποταμίευσης που να αποτελεί κίνη- τρο για περισσότερη αποταμίευση. 2. Σε κάθε ζευγάρι εμπορευμάτων αντιστοιχεί μία σχετική τιμή και η αντίστροφή της. Αν λ.χ. η σχέση ανταλλαγής του αγαθού Α με το Β είναι 3 προς 2, η σχέση ανταλλαγής του Β με το Α είναι 2 προς 3. Άρα από το σύνολο των Ν (Ν-1) σχετικών τιμών οι μισές ακριβώς είναι αντί- στροφες των λοιπών. Αν συγκρατεί κανείς τις Ν (Ν-1)/2 είναι σαν να συγκρατεί και τις υπό- λοιπες.