Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ήδη από της ιδρύσεως του Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης (1920) υπήρξε αντιγνωμία ως προς το περιεχόμενο της έννοιας «γενικές αρ- χές του δικαίου αναγνωρισμένες από τα πολιτισμένα έθνη». Η διατύπωση αυτή, η οποία εμπεριέχεται ως επικουρική πηγή δικαιοδοσίας διατηρήθηκε και στο Καταστατικό του σημερινού Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης [άρθρ. 38(1)c]. Μερικοί υποστηρίζουν ότι με την αναφορά στις γενικές αρχές του δικαίου γί- νεται αναγωγή στις αρχές του εσωτερικού δικαίου των εθνών. Όταν δηλαδή το Δικαστήριο αδυνατεί να στηριχθεί στις δύο κλασικές πηγές του διεθνούς δικαίου (τις διεθνείς συνθήκες και το διεθνές έθιμο), τότε αναζητεί επικουρι- κώς λύσεις στις «γενικές αρχές» του εσωτερικού δικαίου, όπως αυτές μάλ- λον ελλειπτικώς αναφέρονται στο Καταστατικό του. Κατ’ άλλους όμως, η έννοια γενικές αρχές του δικαίου συμπίπτει με το διεθνές έθιμο. Άλλοι τέλος θεωρούν ότι η έννοια αυτή αποτελεί μια ειδική κατηγορία του διεθνούς δι- καίου, που εμπνέεται απλώς από τα εσωτερικά δίκαια και διαχωρίζεται από αυτά. Όλοι όμως σήμερα απορρίπτουν την αποικιοκρατική αναφορά στο δί- καιο των «πολιτισμένων» (και μη) εθνών και μάλιστα ο καθηγητής Siencho Yee εξανίσταται, «αφού όλα τα έθνη είναι πολιτισμένα». Πάντως, η κρατούσα άποψη είναι ότι οι «γενικές αρχές του δικαίου» κατά το άρθρο 38(1)c του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου αποτελούν συν- δυασμό γενικών αρχών που περιέχονται σε όλα τα μεγάλα δικαιϊκά συστή- ματα, καθώς και αρχών που προκύπτουν από τη θεωρία και την πρακτική του διεθνούς δικαίου. Είναι λοιπόν ορθή η επιλογή του κ. Γιώργου Κυριακόπουλου να αναζητή- σει μεθοδολογικά σε πρώτη φάση, πώς η κατάχρηση δικαιώματος αναδει- κνύεται από τους κανόνες που διέπουν το ελληνικό δίκαιο, το οποίο άλλω- στε βρίσκεται σε αρμονία με τα μεγάλα δικαιϊκά συστήματα του κόσμου. Περαιτέρω ο συγγραφεύς εξετάζει την έννοια της καταχρήσεως δικαιώμα- τος σε συνδυασμό προς άλλες βασικές έννοιες του κράτους δικαίου (όπως η καλή πίστη, η επιείκεια, η κατάσταση ανάγκης, η αναλογικότητα και η due regard). Διαπιστώνει έτσι τις πραγματικές διαστάσεις και τις εγγενείς δυ- σχέρειες που παρατηρούνται στην θεωρία και την πρακτική του διεθνούς δι- καίου. Αποτελεί δε ευχάριστη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει άλλη μονογρα-