Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

11 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Η αναγνώριση, στο εσωτερικό δίκαιο, της έννοιας της καταχρηστικής άσκη- σης ενός δικαιώματος αποτέλεσε κομβικό σημείο στη μακρά διαδρομή εξέλι- ξης του θετού δικαίου: συνιστούσε μια εντυπωσιακή απομάκρυνση από μια «πρωτόγονη», μονολιθική και απόλυτη αντίληψη περί των εξουσιών που παρέχει το δικαίωμα στο φορέα του, συνέβαλε δε τα μέγιστα στην «αυτορ- ρύθμιση» του δικαίου, ενισχύοντας την κοινωνική του διάσταση, με προφα- νή οφέλη για την εμπέδωση της κοινωνικής ειρήνης, που αποτελεί τον απώ- τατο σκοπό κάθε νομικού συστήματος. Η παρούσα μελέτη επιθυμεί να προσεγγίσει τη θεωρία περί κατάχρησης δι- καιώματος στα πλαίσια του δικαίου που διέπει τη διεθνή κοινωνία. Η εφαρ- μογή αρχών του εσωτερικού δικαίου προς ρύθμιση των διεθνών σχέσεων γί- νεται αναμφίβολα αποδεκτή στο διεθνές δίκαιο, μέσω της αναγνώρισης των «γενικών αρχών του δικαίου που αναγνωρίζονται από τα πολιτισμένα έθνη» ως μιας από τις πηγές του, σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ. 1 του Καταστα- τικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Ωστόσο, η «προσαρμογή» των αρχών αυτών στη διεθνή δικαιοταξία αποτέλεσε, και συνεχίζει να αποτελεί, μια συναρπαστική πρόκληση για κάθε αποδέκτη της: τους χρήστες, τους εφαρμοστές, αλλά και τους θεωρητικούς του διεθνούς δικαίου. Στα πλαίσια αυτής της πρόκλησης, επιχειρείται κυρίως να καταγραφεί η στά- ση της θεωρίας ως προς την εφαρμογή της κατάχρησης δικαιώματος στο διε- θνές επίπεδο, καθώς και η συνάρθρωσή της με συγγενείς αρχές, όπως η καλή πίστη, η επιείκεια, η κατάσταση ανάγκης, η αναλογικότητα και η «δέουσα προσοχή». Περαιτέρω, ενδιαφέρει να ερευνηθεί η αποδοχή της κατάχρησης δικαιώματος από τα Κράτη, τα οποία αποτελούν τα βασικά υποκείμενα του δι- εθνούς δικαίου. Τέλος, χρήζει εξέτασης η εφαρμογή της εν λόγω αρχής από τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα, εφαρμογή που αποτελεί τον κρίσιμο παράγο- ντα για τη χρησιμότητα της στην επίλυση των διεθνών διαφορών.