ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

11 § 2. Τα συστατικά της εμπορικότητας - Γενική περιγραφή γνώσης, είτε αυτή αποτελεί εφεύρεση είτε τεχνογνωσία (αντικείμενα του δικαίου της πνευμα- τικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας). Β. Ο εμπορικός κίνδυνος (ή αβεβαιότητα) Βιβλιογραφία : Γκρίτζαλη , Η διακινδύνευση των απαιτήσεων ως στοιχείο της εμπορικότητας των συ- ναλλαγών, εις: Η είσπραξη των εμπορικών απαιτήσεων, 20ό Πανελλήνιο Συνέδριο ΕμπΔ, 2011, 363, T.Baums , Risiko und Risikosteuerung im Aktienrecht, Institute for Law and Finance, Frankfurt/Main, Working Paper 118, 2010, σ. 40, εις: www.ilf-frankfurt.de/fileadmin/_migrated/content_uploads/ ILF_WP_118.pdf, Brödermann , Risikomanagement in der internationalen Vertragsgestaltung, NJW 2012, 971. Ι. Ο εμπορικός κίνδυνος ως στοιχείο της εμπορικής δράσης. Αν αντικείμενο του ΕμπΔ είναι η διαμεσολάβηση ή και άλλες υπηρεσίες που παρέχονται «προς το κοινό», στοιχεία τούτων, αν όχι εννοιολογικά αναγκαία, πάντως «τυπικά» απαντώμενα, είναι ο κίνδυνος και το κέρδος. Και τούτο διότι η εμπορική δράση δεν είναι οικονομικά ενδιαφέρουσα χωρίς την επιδίω- ξη κέρδους, αλλά και το κέρδος δεν θα δικαιολογείται, αν δεν αντιμετωπίζονται κίνδυνοι και άρα δυσκολίες, που καθιστούν τη δράση αυτή απαραίτητη ή χρήσιμη - και άρα ζητούμενη. Το δίκαιο δεν αντιμετωπίζει αρνητικά την ανάληψη του κινδύνου. Ακόμη και σε περίπτωση πτώχευσης, το «συγγνωστό» (ΠτΚ 167) ή η ποινική ευθύνη του οφειλέτη (ΠτΚ 171 επ.) δεν θα εξαρτώνται από το ποσό των κινδύνων που είχε αναλάβει 15 (εκτός βέβαια αν δεν επρόκει- το για ομαλούς εμπορικούς κινδύνους, αλλά για σπατάλη, παίγνια και στοιχήματα), αλλά από την εντιμότητά του. Μάλιστα το δίκαιο κανονίζει συχνά και τα της κατανομής των κινδύνων μεταξύ των συμβαλλομένων (π.χ. ΑΚ 522 επ.). ΙI. Ευρεία έννοια του κινδύνου (της εμπορικής αβεβαιότητας). Οι κίνδυνοι που είναι συ- νυφασμένοι με το εμπόριο είναι πολλοί: Κίνδυνος να χαθεί, να βλαβεί, να υποτιμηθεί, να μην πουληθεί το εμπόρευμα ή να μην ανταποκρίνεται πια στη σύγχρονη τεχνολογία ή τη μό- δα, κίνδυνος αδυναμίας είσπραξης από τον αφερέγγυο αγοραστή, κίνδυνος γενικότερα της άκαρπης προσπάθειας, κίνδυνοι μεταβολής των οικονομικών ή πολιτικών συνθηκών ή χει- ροτέρευσης των επιχειρηματικών προοπτικών και προσδοκιών ή πτώσης των τιμών του χρη- ματιστηρίου, νομοθετικών μεταβολών, απάτης κλπ. Αναφέρονται ακόμη κίνδυνοι πολιτι- σμικοί, γλωσσικοί, κ.ά. Μάλιστα δεν αποκλείεται η ανάληψη του κινδύνου να αποτελεί την ουσία μιας εμπορικής συναλλαγής (όπως στην περίπτωση της σύμβασης ασφάλισης ή του «εμπορίου κινδύνων», που χαρακτηρίζει το χρηματοπιστωτικό δίκαιο 16 ). Ο εμπορικός κίν- δυνος θα πρέπει να νοηθεί με ευρύτητα: Δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα που περιβάλλει μια συγκεκριμένη συναλλαγή, αλλά και η γενικότερη αβεβαιότητα αν ο έμπορος θα μπορέσει να κρατηθεί στην αγορά ή και αν η ίδια αγορά θα μπορέσει να κρατηθεί ως σύστημα («συστη- μικός κίνδυνος», ιδίως αλυσίδα πτωχεύσεων). Μάλιστα οι κίνδυνοι είναι τόσο εγγενείς στην εμπορική δράση, ώστε, όπως έχει τονίσει και ο ΑΠ, «δεν συνιστά γεγονός ανωτέρας βίας η κακή πορεία της οικονομικής καταστάσεως της επιχειρήσεως […], αφού είναι γεγονός προ- 15. Το «εμπορικό ατύχημα» , που κατά πάγια νομολογία δικαιολογεί το συγγνωστό (π.χ. ΑΠ 1550/1997 ΔΕΕ 1998, 174, ΕφΘεσσ. 2074/2010 ΕπισκΕΔ 2010, 1199 σχ. Κ.Παμπούκη), προϋποθέτει αρχική έκθε- ση σε κίνδυνο. 16. Βλ. Γεωργακόπουλο, Χρηματιστηριακό και τραπεζικό δίκαιο, 1999, σ. 122.