ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 Δ. O «εμπειρισμός» του φορολογικού δικαίου Αν αποτελεί βασική αρχή στο πλαίσιο του κράτους δικαίου ότι η φορολογία είναι συ- νάρτηση της πραγματικής οικονομικής και φοροδοτικής δυνατότητας των πολιτών, τό- τε ο φορολογικός κανόνας που αναφέρεται στα γενεσιουργά περιστατικά του φόρου (δηλαδή το εισόδημα, την περιουσία, τη δαπάνη) πρέπει να διαμορφώνεται και να ερ- μηνεύεται σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια και με τα πορίσματα της δημοσιονομι- κής και της οικονομικής επιστήμης. Ωστόσο η φορολογική απεικόνιση των πορισμά- των των οικονομικών επιστημών έχει συνήθως στην πράξη, για τη διαμόρφωση των διατάξεων των φορολογικών νόμων, εμπειρικό-πολιτικό χαρακτήρα. Εξάλλου τα όρ- γανα της φορολογικής αρχής κατά τη λήψη υπόψη της οικονομικής πραγματικότητας για την εφαρμογή και ερμηνεία των φορολογικών νόμων περιορίζονται στην επίκλη- ση των δεδομένων της κοινής πείρας. §4 - ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΝΕΑΡΟΣ ΚΑΙ «ΠΛΗΘΩΡΙΚΟΣ» ΝΟΜΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ Το φορολογικό δίκαιο στην Ελλάδα και διεθνώς, με τη σημερινή του μορφή, έχει δια- μορφωθεί σχετικά πρόσφατα. Η καθιέρωση των κυριότερων σύγχρονων φόρων στη δαπάνη (φόροι κύκλου εργασιών) και του εισοδήματος ανάγεται στις πρώτες δεκαετί- ες του προηγούμενου αιώνα, ενώ έκτοτε ο φορολογικός παρεμβατισμός γνωρίζει ση- μαντική ανάπτυξη, που συνδέεται με την αύξηση του δημοσιονομικού ρόλου του κρά- τους και είναι συνέπεια της επέκτασης του κρατικού οικονομικού και κοινωνικού πα- ρεμβατισμού. Είναι προφανές ότι το αίτημα για «λιγότερο κράτος» που προβάλλει στις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το οποίο κατατείνει στην αναοριοθέτηση των δημοσίων κα- θηκόντων και λειτουργιών, αποβλέπει μεταξύ άλλων και στην περιστολή του φορολο- γικού παρεμβατισμού, χωρίς όμως αυτό να μειώνει την ύλη του φορολογικού δικαίου. Η τάση για εξαντλητική νομοθετική ρύθμιση των φορολογικών θεμάτων οδηγεί σε ένα συνεχώς αυξανόμενο «πληθωρισμό» των φορολογικών διατάξεων, με περαιτέρω συ- νέπεια τη νομοθετική αστάθεια. Στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 1975-1991, ακολουθή- θηκε η πρακτική της έκδοσης δεκάδων κατ’ έτος αποφάσεων με φορολογικό αντικεί- μενο που κυρώνονταν αναδρομικά με νόμο, σε συνδυασμό με την έκδοση ενός τουλά- χιστον φορολογικού νόμου κατ’ έτος. Ύστερα από την εγκατάλειψη της πρακτικής των αποφάσεων που εκ των υστέρων κυρώνονται με νόμο, η οποία κρίθηκε αντισυνταγ- ματική από το Συμβούλιο της Επικρατείας το 1991 8 , ο ρυθμός νομοθετικής παραγωγής έχει αυξηθεί, αφού εκδίδονται κατά μέσο όρο τρεις έως τέσσερις εκτενείς φορολογικοί νόμοι κατ’ έτος, πέραν των φορολογικών διατάξεων που περιλαμβάνονται σε άσχετους νόμους. Παρατηρείται δηλαδή ένα φαινόμενο «έρπουσας» νομοθέτησης, για την επί- λυση όλο και πιο λεπτομερειακών ζητημάτων, τα οποία πολλές φορές είχαν ήδη απο- τελέσει αντικείμενο ρυθμίσεων σε αλλεπάλληλα νομοθετήματα. 8. Για το θέμα αυτό βλ. αναλυτικά παρακάτω αρ. 95. 8 9 10