ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 Ο νομοθετικός χαρακτήρας του φορολογικού δικαίου και η συναφής έλλειψη διακρι- τικής ευχέρειας της φορολογικής διοίκησης περιορίζει σημαντικά τη συναγωγή γε- νικών αρχών από το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο κατά το πρότυπο των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου, ενώ δυσχεραίνει την εφαρμογή των τελευταίων στο πεδίο της εξατομικευμένης εφαρμογής των φορολογικών διατάξεων. Αλλά και οι ερ- μηνευτικές αρχές που συνάγονται από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας καταλήγουν να έχουν περιορισμένη σημασία πέρα από τη συγκεκριμένη φορολογική διαφορά, αφού συνήθως οι διατάξεις που έδωσαν λαβή στη διατύπωσή τους έχουν με- ταβληθεί κατά το χρόνο έκδοσης των αποφάσεων του ανωτάτου δικαστηρίου, με απο- τέλεσμα να μην μπορούν να εξυπηρετήσουν ούτε τους σκοπούς της αναλογικής εφαρ- μογής. Εξάλλου αποτελεί σύνηθες φαινόμενο η παρεμβολή του νομοθέτη προκειμένου να ανατραπούν οι συνέπειες της δικαστικής ερμηνείας φορολογικών διατάξεων. Εννο- είται ότι όλες αυτές οι διαπιστώσεις δεν αναιρούν τη σημασία της συμβολής της νομο- λογίας του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου στην ερμηνεία των συνταγματικών δι- ατάξεων που αναφέρονται στη φορολογία. Πέρα από τις εγγενείς δυσχέρειες που παρουσιάζει το φορολογικό δίκαιο, θα πρέπει να αναφερθούν και τα ιδιαίτερα προβλήματα που ενδημούν στην ελληνική πρακτι- κή, όπως π.χ. η έλλειψη προγραμματισμού κατά τη λήψη των φορολογικών μέτρων, η απουσία ειδικού κώδικα φορολογικής διαδικασίας, η ατέλεια και η κακή ποιότητα των υπαρχουσών ανά φόρο κωδικοποιήσεων, η έλλειψη συστηματικής ερμηνείας των φο- ρολογικών κανόνων από τη διοίκηση, η ανεπαρκής οργάνωση των φορολογικών υπη- ρεσιών, η αδικαιολόγητα συχνή παροχή φορολογικών «αμνηστιών» στους ασυνεπείς φορολογουμένους με τη μορφή διευκολύνσεων για την καθυστερημένη εκπλήρωση με ευνοϊκούς όρους των φορολογικών τους υποχρεώσεων. Είναι αυτονόητη επομένως η ανάγκη να αναπτυχθεί η πρωτογενής νομική έρευνα στο χώρο του ελληνικού φορολογικού δικαίου, ώστε να τροφοδοτηθεί περαιτέρω το έρ- γο της επιστημονικής συστηματοποίησης αυτού του σχετικά πρόσφατου, αλλά οπωσ- δήποτε δυσχερούς και παραμελημένου, εκτός ορισμένων φωτεινών εξαιρέσεων, νομι- κού κλάδου. Είναι προφανές ότι η επιστημονική καλλιέργεια του φορολογικού δικαί- ου θα έχει θετικές συνέπειες στην εμπέδωση των νομικών εγγυήσεων των φορολογού- μενων και την περαιτέρω εκλογίκευση και απλούστευση των ουσιαστικών και διαδικα- στικών φορολογικών κανόνων. Η επιστημονική καλλιέργεια του φορολογικού δικαίου αποτελεί conditio sine qua non της επιτυχούς, δηλαδή της δίκαιης και αποτελεσματικής επίλυσης των διαφόρων πρα- κτικών φορολογικών ζητημάτων. Η επίλυση των ζητημάτων αυτών εγκαταλείπεται σή- μερα σε μεγάλο βαθμό στην πρωτοβουλία διαφόρων πρακτικών -των φορολογικών διοικητικών αρχών, αλλά και των διαφόρων οικονομικών και φορολογικών συμβού- λων κατ΄ αποκλεισμό της νομικής επιστήμης. Η καθαρά πρακτική αυτή προσέγγιση δεν δικαιολογείται από το «ρεαλισμό» του φορολογικού δικαίου, τον οποίο άλλωστε τελι- κά δεν εξυπηρετεί. Δεδομένου ότι η δίκαιη και επιτυχής αντιμετώπιση των διαφόρων πρακτικών φορολογικών ζητημάτων προϋποθέτει σε μεγάλο βαθμό την αναγωγή στη θεωρία, τίθεται το ζήτημα των πηγών παραγωγής αυτής της θεωρίας. Η χρησιμότητα 11 12 13